Maarten van Ooijen, demissionair staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, ziet het als mislukking van zijn beleid dat er nauwelijks resultaat is geboekt bij het terugdringen van problematisch alcoholgebruik. "Het is niet fraai om over je eigen mislukkingen te spreken als politicus. Maar op dit punt is er eigenlijk gewoon nauwelijks politiek draagvlak." Ook het verminderen van overgewicht in Nederland ziet hij als een groot onderwerp 'waar onvoldoende voortgang is geboekt'.
Van Ooijen reageert in Nieuwsuur op het manifest van ruim twintig gezondheidsorganisaties, waaronder de Hersenstichting en het Diabetes Fonds, dat er in Nederland een 'gezondheidsramp in slow motion op komst is die niet vanzelf stopt'. Ze roepen de overheid op om gezondheid het uitgangspunt te maken van het overheidsbeleid.
Van Ooijen vindt de term gezondheidsramp stevig, maar wel nodig. "Want er is echt iets aan de hand met onze volksgezondheid."
Nationaal Preventieakkoord
Vijf jaar geleden sloot het kabinet samen met zo'n zeventig maatschappelijke organisaties en bedrijven het Nationaal Preventieakkoord om roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht tegen te gaan. Het akkoord bestaat uit een reeks afspraken en doelstellingen, waaronder een rookvrije generatie na 2040.
Maar begin dit jaar blijkt uit onderzoek van het RIVM dat het akkoord niet op alle punten het gewenste resultaat levert. Het aantal volwassenen en kinderen met overgewicht of obesitas zal volgens de modellen in de toekomst toenemen. Ook de ambities voor een rookvrije generatie na 2040 worden niet gehaald, stelt het onderzoek, ondanks maatregelen als accijnsverhogingen, neutrale verpakkingen en vermindering van verkooppunten.
Ook bij het terugdringen van problematisch drankgebruik is nauwelijks resultaat geboekt. Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal probleemdrinkers van 12 jaar en ouder alleen maar toeneemt. 46 procent van hen drinkt meer dan 1 glas per dag.
'Alcohollobby buitengewoon krachtig'
Van Ooijen zegt dat de alcohollobby in de Kamer "buitengewoon krachtig" is geweest. Een wetsvoorstel om een inflatiecorrectie op de alcoholaccijnzen door te voeren, ging daardoor van tafel, zegt hij. "Als we al niet meer bereid zijn om zulke, toch hele lichte maatregelen te nemen, waar zijn we dan nog wel toe bereid?"
In het preventieakkoord zijn ook ambities opgenomen over overgewicht. Het doel voor 2040 is dat er een kwart minder overgewicht in Nederland bestaat. Van Ooijen noemt dit een van de grote onderwerpen "waar we onvoldoende voortgang hebben geboekt".
Van Ooijen wil nog niet spreken van een mislukte missie. "Het is een perspectief wat je hebt voor 2030 - 2040. Op een aantal onderwerpen zijn we beter op weg dan op andere. Maar dat perspectief is er nog steeds. Alleen je moet wel lef hebben om de keuzes te maken die nodig zijn."
Vapes met smaakjes 'succesvolle maatregel'
Ook het doel van een rookvrije generatie vanaf 2040 lijkt ver uit zicht. Vapen valt ook onder roken. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat het aantal vapende jongeren de afgelopen vier jaar is verviervoudigd. "Schrikbarende cijfers", zegt Van Ooijen.
Sinds 1 januari zijn vapes met smaakjes verboden. Toch kunnen jongeren nog steeds makkelijk aan de vapes met smaakjes komen, bleek begin dit jaar uit onderzoek van NOS Stories. "Dit is zo zorgwekkend. Als een smaakjesverbod niet voldoende is, moeten er nog veel strengere maatregelen komen, tot misschien wel een verbod in algemene zin."
