Verdeeldheid over 'gevaarlijke' tijdritfiets na nieuwe valpartij: afschaffen of niet?

• Frank Hettinga

  redacteur NOS Sport

Grote wielrenners als Chris Froome, Egan Bernal en Annemiek van Vleuten gingen allemaal al eens hard onderuit bij een training met hun tijdritfiets.

Afgelopen week overkwam het ook Ellen van Dijk, drievoudig wereldkampioen tijdrijden, én Lorenzo Milesi, de wereldkampioen uit Italië bij de beloften.

De Nederlandse Van Dijk klapte tijdens een trainingskamp in Spanje hard op een aanhanger. Ze liep een breuk op in haar enkel en gaat donderdag onder het mes. Mogelijk komt deelname aan de Olympische Spelen en de strijd om goud in gevaar.

Is het nog wel verantwoord om op deze speciale tijdritfietsen te stappen? Het is een vraag die viervoudig Tourwinnaar Froome al eens opwierp. Ook Annemiek van Vleuten, die goud won op de Spelen van Tokio, doet dat nu.

"Ik zeg dit toch een beetje met pijn in het hart, maar misschien is het beter om de tijdritten weer op gewone fietsen te rijden." Van Vleuten laat even een stilte vallen en lacht. "Nee, dat had je niet verwacht, hè, van de olympisch kampioene tijdrijden."

Op een tijdritfiets zit je namelijk anders dan op een normale racefiets. De armen steunen op een speciaal aerodynamisch stuur, bóven het normale stuur, buiten bereik van de remmen dus. De tijdrijder houdt zijn hoofd naar beneden, het liefst tegen de handen aan; en ziet daardoor heel weinig.

Laat één ding duidelijk zijn: Van Vleuten is groot fan van tijdrijden. "Het is toch een beetje de Formule 1 van het wielrennen. Het testen op aerodynamica in de windtunnel, de snelheid, het vermogen. Dat vond ik altijd heel mooi aan de discipline."

"Maar ik heb in 2015 ook de gevaren ervan ontdekt." Van Vleuten werd tijdens een trainingsrit op de tijdritfiets in het Italiaanse Livigno geschept door een auto. Daarbij liep ze drie gebroken ribben, een gebroken sleutelbeen en een klaplong op. Van Vleuten verbleef een week ter observatie in het ziekenhuis.

Van Vleuten: "Sindsdien ben ik me altijd bewust van de gevaren. Ik heb nooit meer onbevangen kunnen trainen op de tijdritfiets. Ook al fiets je met 50 kilometer per uur op een dijk waar verder niemand rijdt. Het is heel kwetsbaar: de remmen zitten niet in de buurt van je handen."

Ook tijdens het racen voelde Van Vleuten daarna toch enige angst, zeker bij een heuvelachtig parcours. "Je wil winnen, het gaat om seconden, en dan neem je risico's. Zeker als je in dat stuur ligt en je je van een heuvel af laat storten met 80 kilometer per uur. Dan moet je er maar op vertrouwen dat het goed gaat." Ze lacht. "Het voelt dan een beetje zoals een ritje in de achtbaan De Baron in de Efteling."

Ook tijdens een wedstrijd kan de tijdrithouding gevaarlijk zijn. Zo reed Stefan Küng vorig jaar tijdens het EK tijdrijden in Drenthe tegen de hekken omdat hij in zijn aerodynamische positie nauwelijks keek waar hij reed. Hij fietste de tijdrit uit met een hevig bebloed wielershirt en een hersenschudding.

"Feit is: we rijden veel harder dan tien jaar geleden. Het gaat sneller en sneller. Ik ben soms bang dat er eerst iets superernstigs moet gebeuren voordat de UCI (de internationale wielerunie, red.) veranderingen doorvoert. Het principe van de tijdrit is om de snelste tijd neer te zetten. Ik denk niet dat er een andere winnaar uit de bus komt met een gewone fiets, het gaat erom wie het hardst trapt, toch?"

De tijdritfiets uitbannen, daar is Tom Dumoulin het "absoluut niet mee eens". Maar hij geeft ook eerlijk toe: "Ik ben wel een beetje gekleurd", zegt de voormalig renner die als tijdrijder twee keer zilver won op de Spelen en in 2017 wereldkampioen werd.

Dumoulin: "Ik vind het tijdrijden heel bijzonder. Dat hele zoeken naar innovatie met speciale, aerodynamische fietsen, pakken en helmen is een leuk spel dat bij het wielrennen hoort."

"Ik snap ook niet zo goed wat er gevaarlijk is aan tijdrijden. Volgens mij is dat wel het minst gevaarlijke onderdeel in de hele wielersport. Renners vallen veel vaker met wegfietsen dan met tijdritfietsen, hoor. Tel alle valpartijen maar eens op. Dus ik zie nog niet echt een patroon, eerlijk gezegd."

Dumoulin zegt zelf ook nooit hachelijke situaties te hebben meegemaakt op de tijdritfiets. "Nee, ik ben nooit bang geweest. Ik was altijd heel voorzichtig eigenlijk."

"Je snapt toch als renner ook wel dat als je naar beneden wilt kijken tijdens het tijdrijden dat je dat niet moet doen op een weg met veel verkeer? Ik deed mijn tijdritblokken altijd langs het kanaal waar niemand komt, en al helemaal geen auto's. Ik reed ook wel in heuvellandschappen, maar dan keek ik niet de hele tijd naar beneden."

Afschaffen van de tijdritfiets lost niks op, zegt hij. "Wielerploegen zoeken in de windtunnel toch wel weer naar andere manieren om winst te pakken met nog gevaarlijkere fietsdesigns. Dan krijg je veel te lange stuurpennen of rare houdingen op de fiets die totaal ongeschikt zijn voor het rijden in een peloton."