Premier Rutte reageert afwijzend op geweld bij acties op UvA

Demissionair minister-president Rutte heeft op X voor het eerst gereageerd op de demonstraties bij de Universiteit van Amsterdam. "De gebeurtenissen op en rond de UvA in de laatste dagen gaan duidelijk over grenzen heen. Demonstreren mag. Altijd. Maar geweld gebruiken tegen de politie en vernielingen aanrichten mag nooit. Stop daarmee!"

In dezelfde tweet zegt Rutte dat hij aanstaande maandag in gesprek gaat met "tal van maatschappelijke organisaties" over antisemitisme in Nederland. "Steeds vaker en met steeds hardere woorden wordt het geweld in Gaza in de schoenen geschoven van Joodse Nederlanders. Onterecht!", schrijft Rutte. Hij noemt het een vorm van antisemitisme die moet worden bestreden. "Niet zwijgen, niet wegkijken."

Ook partijleiders als Jetten (D66) en Timmermans (GroenLinks-PvdA) roepen op X demonstranten op om te stoppen met vernielingen en geweld. Zowel bij de UvA en de Universiteit Utrecht (UU) greep de politie de afgelopen 24 uur in bij protestacties van onder anderen studenten als medewerkers.

Een dag na de protesten in Amsterdam kijken sommige buurtbewoners met verbazing naar de achtergebleven chaos. Anderen hebben meer begrip:

Medewerkers van de UvA spreken zich in een open brief uit tegen de "acties van het College van Bestuur" na politieacties bij verschillende Nederlandse universiteiten, gisteravond en vannacht.

Volgens de schrijvers van de brief heeft het universiteitsbestuur blijk gegeven van kwade trouw door tijdens de onderhandelingen met studenten en medewerkers al te besluiten de bezetting met geweld te beëindigen. "We zijn geschokt door de absolute minachting, het gebrek aan respect en de algemene onwil van het bestuur jegens haar studenten en personeel."

De brief spreekt ook van "ongekend geweld" tegen de demonstranten. Dat trof volgens de medewerkers niet alleen de deelnemende studenten en medewerkers, maar ook omstanders.

'Walk-out' op maandag

De medewerkers roepen op tot een "walk-out" op maandag 13 mei op de Roeterseiland-campus. Daarna zullen medewerkers samenkomen om de eisen te bespreken over "het herstellen van het recht op geweldloze demonstratie en het verbreken van de banden met Israëlische instellingen die mensenrechten schenden".

Het is niet duidelijk hoeveel medewerkers bij de demonstraties aanwezig waren. Evenmin is duidelijk hoeveel medewerkers achter de oproep staan.

De oproep wordt gepubliceerd en gedeeld door verschillende medewerkers op sociale media:

Gisteren werd het Binnengasthuisterrein door de politie ontruimd nadat de UvA aangifte had gedaan, onder meer omdat er vernielingen waren aangericht in de gebouwen. Daarnaast zou de veiligheid van de omwonenden in het geding zijn. Het gebouw werd al sinds dinsdag door demonstranten bezet.

De politie zette shovels in om de barricades die waren gemaakt met onder meer kantoormeubilair, ladders en stenen te ontmantelen. Betogers belaagden de politie door brandblussers leeg te spuiten en met voorwerpen te gooien. De ME deelde daarbij klappen uit aan demonstranten.

In deze video is de ontruiming bij de UvA te zien:

Na de ontruimingen vertrok een deel van de demonstranten bij het UvA-gebouw naar het Rokin. Uiteindelijk moesten de betogers ook daar vertrekken en werden honderden van hen verjaagd naar het Rembrandtplein. Rond 23.00 uur dunde de groep uit.

De politie en ME stonden al klaar om iets te doen aan de barricaden, vertelt politiecommissaris Frank Paauw in het radioprogramma Sven op 1. Pas op het moment dat de universiteit aangifte zou doen, kon de politie ook overgaan tot ontruiming van het bezette pand. Dat gebeurde uiteindelijk om 02.30 uur, waarbij Paauw aangeeft ook bezorgd te zijn geweest over de "vredelievende studenten".

'Straatterreur'

De politie meldde eerder dat 32 mensen zijn aangehouden voor openlijke geweldpleging, vernieling, mishandeling en opruiing. Dat aantal steeg naar 36. Inmiddels zitten er nog 31 mensen vast. Enkele arrestanten zullen worden voorgeleid, zegt een woordvoerder van het Openbaar Ministerie in Amsterdam. Hoeveel mensen dat zullen zijn, is afhankelijk van waar ze van worden verdacht.

Als gevolg van de confrontatie tussen betogers en de politie zijn vijf agenten gewond geraakt, zegt Paauw. Het gaat om lichtere verwondingen, maar een van de agenten heeft ammoniak in zijn oog gekregen. "Absurd", zegt Paauw. "Stenen gooien is ook niet normaal, maar dit lijkt op straatterreur. Hoe verzin je het om ammoniak mee te nemen en naar de politie te gooien?"

De barricades waren erg professioneel opgebouwd. "Fortificaties die niet in het handelingskader van een 20-jarige student rechtsgeleerdheid passen", zegt de korpschef. Hoewel hij zegt "harde informatie" te hebben dat er meerdere groeperingen zich bij de UvA-demonstranten hadden aangesloten, kan hij niet bevestigen dat het pro-Palestijnse netwerk Samidoun betrokken is, zoals onder meer De Telegraaf meldt. "Er hing wel een vlag van Samidoun."

Amnesty: evaluatie politieoptreden nodig

Amnesty International Nederland roept op tot een evaluatie van het optreden van de lokale overheid en politie rondom de UvA-demonstraties. Bij de demonstraties waren waarnemers van de organisatie aanwezig. Volgens Amnesty heeft de politie op "cruciale momenten kansen op de-escalatie niet benut".

Tegelijkertijd noemt Amnesty het onacceptabel dat een deel van de demonstranten geweld heeft gebruikt tegen de politie. Toch mogen deze incidenten geen aanleiding zijn om toekomstige demonstraties repressief te benaderen, vindt de organisatie, die aangeeft dat eerdere betogingen wel vreedzaam verliepen.

Ook in Utrecht werd een universiteitsgebouw op de Drift bezet. In eerste instantie riep bestuursvoorzitter Anton Pijpers de betogers op voor 22.00 uur, sluitingstijd, het gebouw te verlaten. Aan het eind van de avond stelde Pijpers een ultimatum: om 00.05 uur moesten alle betogers vertrokken zijn. Rond 01.00 uur werden de eerste betogers met bussen afgevoerd.

Daarna kwamen de politie en betogers tegenover elkaar te staan op de brug tussen de Voorstraat en de Wittevrouwenstraat. Rond 02.00 uur begonnen de demonstranten te vertrekken. Een halfuur later werd een groep van vijftig demonstranten afgevoerd met stadsbussen.

"Ze zijn elders afgezet en niet aangehouden", meldt een woordvoerder van de politie. Volgens de politie is er geen schade aangericht in het universiteitsgebouw in Utrecht. Daarnaast zijn er drie mensen aangehouden.

De universiteitsgebouwen in Utrecht blijven tot maandagochtend 08.00 gesloten.