Experts ongerust over verdubbeling schermtijd Nederlandse kinderen

• Yorgos Achimastos

  redacteur Nieuwsuur

De schermtijd van kinderen tot zes jaar is in de afgelopen tien jaar bijna verdubbeld. Dat blijkt uit onderzoek van Netwerk Mediawijsheid en Hogeschool Windesheim. Experts maken zich ernstige zorgen over de gezondheid van jonge kinderen.

Een commissie van wetenschappers adviseerde de Franse regering gisteren strenge maatregelen te treffen die de schermtijd beperken. Steeds meer kinderen hebben volgens de Franse experts mentale en fysieke klachten door excessief gebruik van vooral smartphones. In Nederland zijn professionals ook ongerust.

Peter Nikken doet al meer dan tien jaar onderzoek naar het mediagebruik van kinderen. Hij ziet de schermtijd de afgelopen jaren alleen maar toenemen. "Met name de komst van de smartphones en de tablets hebben een enorme stijging veroorzaakt." De computers en game consoles worden volgens Nikken daarentegen steeds minder gebruikt.

Leefstijl

Vasanthi Iyer is jeugdarts en ziet een groeiend aantal kinderen met oogklachten. "Maar er zijn meer gevolgen naast alleen bijziendheid", zegt ze. Zo gaat hun motorische ontwikkeling achteruit, vermindert het uithoudingsvermogen, krijgen kinderen rugklachten en slapen ze minder goed.

Samen met andere experts richtte Iyer het netwerk 'Zicht op Buiten' op, dat buitenspelen weer aantrekkelijk moet maken. Zo hoopt ze de leefstijl van kinderen te veranderen. "Het alsmaar binnen zitten achter een scherm heeft echt gevolgen voor de jeugdgezondheid." Ze adviseert ouders om de regels van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO toe te passen: tot 2 jaar geen scherm, van 2 tot 5 jaar een uur per dag en van 5 tot 10 jaar oud maximaal twee uur per dag.

Mediapedagoog Freek Zwanenberg geeft lezingen op scholen door heel het land en gaat met ouders in gesprek. Bijvoorbeeld over de uitdagingen die het grenzen stellen aan schermtijd met zich meebrengen. "Ik hoop dat ouders zo meer bewust worden en het belang van hun kind in de gaten houden."

Dat gebeurt nu volgens hem te weinig. De afleiding die een scherm biedt, is voor ouders een makkelijke manier om zelf even tot rust te komen, zegt hij. "Als ik thuiskom na een dag werken is het makkelijk om de jongens op de bank te laten zitten met hun scherm, zodat ik even kan koken. Anders breken ze het huis af", vertelt een moeder die afgelopen vrijdag de lezing van Zwanenberg bezocht. Nikken herkent dit beeld. "Je ziet de negatieve effecten niet direct, het kind is blij en de ouder heeft ook wat rust."

Het voorbeeld dat ouders geven, is volgens Nikken essentieel. Uit onderzoek blijkt dat hoe langer ouders achter een scherm zitten, hoe langer hun kinderen dat ook doen. Maar het goede voorbeeld geven is voor ouders bijzonder lastig, zegt mediapedagoog Zwanenberg. "Ik hoor vaak verhalen van kinderen die drie keer moeten roepen voordat hun moeder of vader opkijkt van de telefoon, dat vind ik schrijnend."

Zijn advies is dan ook om binnen het gezin duidelijke afspraken te maken. Mediaopvoeding begint volgens hem bij de ouder zelf. "Zie de opvoeding van je kind hierin als een uitnodiging om jouw eigen mediagebruik ook onder de loep te nemen."

Verbieden

Het advies van de commissie van Franse wetenschappers is om kinderen tot drie jaar helemaal niet achter een scherm te zetten. Bij kinderen tot zes jaar moet de schermtijd tot het minimale beperkt worden. Een eigen telefoon zou pas vanaf 11 jaar mogen en sociale media vanaf 15 jaar, zeggen de experts.

Er zijn in Nederland momenteel geen richtlijnen als het gaat om schermtijd. Volgens Zwanenberg komt dat omdat meerdere factoren belangrijk zijn. "Het zit 'm niet alleen in de tijd, maar vooral ook wat kinderen te zien krijgen." Onderzoeker Nikken vindt het Franse advies lastig te implementeren. "Het is aan ouders of scholen zelf om beslissingen hierover te nemen." Verbieden vanuit de staat, moet volgens hem niet de eerste optie zijn.

Wel vindt Nikken dat er gekeken moet worden naar de ontwikkeling van kinderen. "Als wij zien dat er op jonge leeftijd al gezondheidsproblemen optreden, dan moeten wij er goed over nadenken welke beslissingen verstandig zijn."