Kersentelers vrezen voor hun voortbestaan nu bestrijdingsmiddelen niet meer mogen
Nederlandse kersen halen bij een kraampje langs de weg, direct bij de boomgaard of op de markt, het is de vraag of dat er deze zomer nog in zit. Kersentelers mogen een exotische fruitvlieg dit seizoen niet langer bestrijden met twee veelgebruikte middelen en vrezen voor een mislukte oogst.
De zogenoemde suzuki-fruitvlieg vormt al jaren een plaag voor de kersenteelt. De vliegjes kunnen eitjes leggen in de groeiende kersen, die daardoor gaan rotten. De invasieve insecten werden in 2012 voor het eerst in Nederland ontdekt en hebben zich daarna snel over het land verspreid. De bestrijding ervan verloopt moeizaam.
Tot nu toe kregen telers elk jaar een vrijstelling voor het gebruik van twee gewasbeschermingsmiddelen, Exirel en Tracer. Ook voor dit jaar dienden de fruittelers een vrijstellingsverzoek in bij het ministerie van Landbouw, maar dat heeft het verzoek onlangs afgewezen, tot ontsteltenis van de ruim honderd Nederlandse kersentelers.
Voorschriften niet opgevolgd
Het ministerie zegt zijn besluit te baseren op een negatief advies van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Die voerde de afgelopen jaren controles uit bij kersentelers en daaruit bleek dat zij zich niet hielden aan "de voorschriften voor de veilige toepassing van de bestrijdingsmiddelen", aldus een woordvoerder van het ministerie.
Verkeerd gebruik van de beschermingsmiddelen vormt een gevaar voor het oppervlaktewater, licht hij toe. Nederland heeft zich juist ten doel gesteld om de kwaliteit van dat water te verbeteren. Daarnaast kunnen bijen, die de kersen bestuiven, door onjuist gebruik van de beschermingsmiddelen in de problemen komen.
Het ministerie benadrukt dat de telers negen keer een tijdelijke vrijstelling hebben aangevraagd voor een noodsituatie, dus voor die suzuki-fruitvlieg. De fruittelers zouden ruimschoots de tijd hebben gehad om een duurzame oplossing te vinden.
"Het is een heel vervelende boodschap voor telers", zegt de woordvoerder. Het ministerie heeft de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) vorige week telefonisch ingelicht, komende week volgt een brief met toelichting. De branchevereniging heeft eerst nog achter de schermen geprobeerd om de minister op andere gedachten te brengen, vertelt voorzitter Ron Mulders, maar zonder succes. Daarom trekken de telers nu publiekelijk aan de bel.
"We gaan niet met de tractor naar het Binnenhof, dat is niet onze stijl, maar we willen wel voorkomen dat deze mooie bedrijfstak naar de filistijnen gaat", zegt Mulders. "We weten dat we als fruitsector voor uitdagingen staan, maar het tempo van de besluiten ligt nu hoger dan wij kunnen bijbenen. Dan speel je met de continuïteit van de sector."
Over de grens wel toegestaan
"Dit besluit valt rauw op ons dak", zegt kersenteler Arie Oosterom, die met zijn familie al decennialang een boomgaard in Harmelen bestiert. In het seizoen verkopen ze kersen in de boerderijwinkel bij de boomgaard en op allerlei andere plekken in de omgeving. Over een week of vijf dachten ze hun eerste kersen van het jaar te kunnen oogsten.
Die planning staat nu op losse schroeven. Over een paar weken had de familie de kersen tegen de Aziatische fruitvlieg willen beschermen met de toegestane bestrijdingsmiddelen, zoals in voorgaande jaren. "Als dat niet mag, gaat onze hele oogst eraan", zegt Oosterom geëmotioneerd. "Dit is de enige mogelijkheid om de fruitvlieg te bestrijden. Wij kunnen er ook niets aan doen dat die vlieg is meegekomen naar Nederland."
Het College voor de toelating van Gewasbeschermingsmiddelen en Biociden (CTGB) laat desgevraagd weten dat zij positief heeft geadviseerd over het tijdelijk gebruik van Exirel en Tracer. De werkzame stof van deze middelen is in Europa goedgekeurd. De middelen moet nog goedgekeurd worden in Nederland, dat verzoek is enkele jaren geleden gedaan. Het onderzoek kan ook nog jaren duren. Voor Belgische fruittelers is een van de middelen wel goedgekeurd door de Belgische overheid. Volgens het CTGB wil dat niet zeggen dat het ook in Nederland automatisch wordt goedgekeurd.
Mulders noemt het "wrang" dat Exirel en Tracer in andere Europese landen wel zijn toegestaan, zoals Duitsland en België. "Kersentelers in Zuid-Limburg en Zeeland kunnen haast zien hoe hun collega's over de grens de bestrijdingsmiddelen wel mogen gebruiken, terwijl ze hier het faillissement worden ingejaagd. Willen we kersentelers echt uit Nederland weghebben?"
Haast geboden
Lastig is verder dat er voor de fruittelers nauwelijks alternatieve bestrijdingsmethoden voorhanden zijn; ook biologische boeren maken gebruik van Tracer. "We doen echt ons best om het goed te doen", zegt Oosterom. "We hebben net geïnvesteerd in een nieuwe spuit voor achter de trekker en we spannen netten rond de bomen."
Met nog slechts weken te gaan voordat de telers hun kersen willen bespuiten, is haast geboden. Mulders vertegenwoordigt met zijn NFO honderd fruitboeren en is druk bezig om Tweede Kamerleden te benaderen. Hij hoopt dat zij minister Adema van Landbouw ervan weten te overtuigen het gebruik van de bestrijdingsmiddelen dit jaar alsnog toe te staan.
