Tegenvallende appeloogst door keverplaag: 'Sommige bomen zijn helemaal leeg'

Steeds meer appeltelers in ons land hebben te maken met een slechtere oogst. Dat komt door een insect van zo'n 6 millimeter: de appelbloesemkever.

De kever was eerst alleen in het zuiden actief, maar het beestje is inmiddels ook elders in het land veelvuldig getraceerd.

Ook teler Frans Rijk in Dronten heeft er nu last van. Hij teelt verschillende soorten appels, zoals Jonagold en Elstar, op 10 hectare grond, 100.000 vierkante meter. "Wij hadden afgelopen jaar een hartstikke mooie oogst en dan denk je: komend jaar weer. Alleen is dit voorjaar de appelbloesemkever op bezoek gekomen."

Misvormd

In het voorjaar komen volwassen kevers naar de appelbomen toe. De kever plant zich voort door in de bloesem te prikken. In sommige bloemen legt hij een ei, waar een larve uit komt; die bloemen worden geen appels.

En dat merkt teler Rijk: "Sommige bomen zijn helemaal leeg. En wat er hangt, is misvormd. We kunnen de helft van de oogst afschrijven."

Middelen tegen de kever, zoals Exirel en Raptol, zijn online te bestellen, maar dat betekent niet dat fruittelers die insecticiden ook mogen inzetten. Telers moeten bij een leverancier aangeven wat ze kweken. Pas als aangetoond is dat ze het middel mogen gebruiken wordt er geleverd. Dat is dus niet voor fruittelers, zegt Siep Koning, directeur van de Nederlandse Fruittelers Organisatie. "Het kan dan wel te koop zijn, wij gaan volgens de wet te werk."

Beschermingsmiddelen worden gecontroleerd door toezichthouder de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Zij bepalen of een middel gebruikt mag worden en Raptol en Exirel zijn in Nederland voor fruittelers niet toegelaten.

Koning vindt dat wrang. "Andere landen mogen het middel wel gebruiken. Wij willen als sector een gelijk speelveld." Telers kunnen een noodtoelating aanvragen voor een middel. "Dat gaan we voor volgend jaar aanvragen voor deze middelen", kondigt Koning aan.

Het probleem volgens de branche is dat er geen milieuvriendelijker alternatief is om de kever te bestrijden. De Wageningen University is al jaren bezig met het zoeken naar een alternatieve manier om gewassen te beschermen tegen de kevers, zegt Herman Helsen, onderzoeker insectenbeheersing aan de universiteit. "Er zijn methodes die een bijdrage leveren aan de beheersing van het insect. Maar een effectieve methode die chemische bestrijding overbodig maakt, die hebben we op dit moment nog niet."

"Er zijn een aantal sluipwespen die de appelbloesemkever aanpakken. Alleen, het grote probleem is dat we ze niet in grote aantallen in de boomgaarden kunnen krijgen," zegt onderzoeker Helsen. In de glastuinbouw lukt het wel, met andere soorten wespen.

Hoewel er dus nog geen volledige oplossing is, zijn er volgens Helsen al wel gifvrije opties. Zo worden er kevers preventief uit een boomgaard weggehaald, door middel van lokbuisjes.

Volgens kweker Frans Rijk bieden dergelijke alternatieven voorlopig geen oplossing en zijn telers vooralsnog aangewezen op bestrijdingsmiddelen. "We zien het als een soort paracetamol, die neem je niet gewoon omdat het kan. Dat zet je alleen maar in wanneer het nodig is. Nu hebben we geen enkel middel tegen de kever. Als er nog meer van zulke jaren komen, wordt het heel moeilijk in de fruitteelt."

Ook perenoogst aangetast

Beschermingsmiddelen zijn voorlopig wel noodzakelijk, zegt directeur Koning van de branchevereniging. "Als je niet kan bestrijden bouwt de plaag elk jaar verder op. Juist als je goed onderdrukt, heb je twee tot drie jaar niks nodig qua bestrijding."

Het grootste deel van de 200 miljoen kilo aan appeloogst is voor de binnenlandse markt. Of de prijzen voor appels in de supermarkt stijgen, is nog niet zeker. Dat hangt volgens Koning af van de teelt in heel Europa.

Niet alleen de appelbomen hebben het zwaar, ook de Nederlandse oogst aan peren is aangetast. Maar dan door een andere soort kever: de perenknopkever. Ook daar is de plaag zich aan het opbouwen, zegt Koning. Dat insect kan in het najaar eventueel nog worden bestreden met middelen. De branchevereniging heeft daarvoor een noodtoelating aangevraagd.