Waarschuwingen voor breekpunt in Oekraïne 'niet geheel overdreven'
Als Washington niet snel miljardensteun goedkeurt voor Oekraïne dan dreigt "een breekpunt" aan het front. Dat soort alarmerende citaten van Oekraïense officieren en westerse functionarissen duikt op in internationale media. Deze waarschuwingen zijn een politiek drukmiddel, maar ook de harde realiteit.
Vanuit Oekraïens perspectief is de oorlogssituatie nijpend, zegt Oost-Europa-onderzoeker Bob Deen (Clingendael). "De Russen boeken niet alleen terreinwinst op de grond, maar lijken ook lokaal overwicht te krijgen in de lucht", verwijst hij naar de recente verwoestende aanvallen op de Oekraïense energiesector. Enkele miljoenen huishoudens kwamen zonder stroom of water te zitten.
Ballistische raketten en zweefbommen
Bij de laatste drie raketbarrages werd slechts 10 procent van alle ballistische raketten neergehaald, zo blijkt uit de dagelijkse reportage door de Amerikaanse denktank ISW. Dat percentage is fors lager dan voorheen. Ook richt het Russische leger verwoesting aan met 'zweefbommen'. Dat zijn zware explosieven uit de Sovjettijd waarop, simpel gezegd, vleugels zijn gemonteerd.
Daarbovenop speelt het nijpende tekort aan munitie, materieel en militairen. Er is een groot risico op een doorbraak als de Russen besluiten hun offensief te focussen op één punt, zeiden anonieme Oekraïense officieren onlangs tegen nieuwssite Politico.
"Zo'n uitspraak is absoluut niet overdreven", zegt Deen. Het is een nachtmerriescenario voor Kyiv als de steun uit Washington uitblijft zodra een groot Russische lenteoffensief begint. Deen benadrukt wel dat Oekraïne strijdbaar blijft en Rusland nog steeds zware verliezen toebrengt.
Rusland heeft de afgelopen weken gestaag meer van Oekraïne veroverd:
De alarmerende Oekraïense uitspraken zijn mede bedoeld om de VS aan te sporen. Volgens Deen komt Oekraïne hier nu mee omdat er een stemming in het Congres aankomt. Zulke "strategische communicatie" is best lastig, legt Deen uit. "Je wil enerzijds overtuigen dat je de strijd kan winnen, maar ook urgentie meegeven." Voor Europa is de door Oekraïne gewenste boodschap volgens Deen momenteel: we kunnen dit volhouden. Maar voor Washington is de toon heel anders.
"Als het Amerikaanse Congres Oekraïne niet helpt, verliezen we de oorlog", benadrukte president Zelensky vorige week nog eens.
Kyiv heeft ook de Iraanse raketaanval op Israël meegekregen. De Israëlische luchtafweerinstallaties, die behoren tot de meest geavanceerde wereldwijd, haalden volgens het leger van Israël bijna alle projectielen neer.
Belangrijke kanttekeningen daarbij: Israël is een veel kleiner land, kreeg directe hulp van de VS en had zo'n twee uur de tijd voordat de projectielen zouden inslaan. "De geografie en context is heel anders, maar ik begrijp dat het tot frustratie heeft geleid in Oekraïne", zegt Deen.
Oekraïne krijgt met regelmaat tientallen drones en raketten op zich afgevuurd door Rusland. De meeste drones en kruisraketten worden neergehaald, maar ballistische raketten komen er vaak doorheen.
"Dat laat zien dat Oekraïne te weinig luchtafweersystemen, munitie maar ook straaljagers heeft om zich te verdedigen tegen Russische luchtaanvallen", zegt oud-luchtmachtofficier Patrick Bolder (HCSS). Die tekorten hebben volgens hem een domino-effect. "De Russische luchtmacht krijgt meer vrijheid om te handelen, kan preciezer bombarderen en ook de grondtroepen beter ondersteunen."
De uitspraken over een naderend breekpunt zijn volgens Bolder "misschien een beetje overdreven, maar niet als er te lang wordt gewacht". Oekraïne kan simpelweg niet zonder de steun van zijn belangrijkste bondgenoot, de VS.
Dat neemt niet weg dat de steun vanuit Europese landen ook belangrijk is, aldus de twee experts. Zo stuurt Duitsland een extra Patriot-luchtafweersysteem, waarvan Oekraïne er al een paar heeft. Nederland trekt enkele miljarden extra uit voor militaire steun aan Kyiv.
"Uiteindelijk gaat het om de combinatie", zegt Bolder. "Met alleen luchtafweer of artilleriemunitie kom je er niet." Een pakket ter waarde van 60 miljard dollar is daarom onmisbaar.
