Glijdende schaal van de Griekse rechtsstaat: 'Ik werd 8 maanden afgeluisterd'
"Als u het mij vraagt: is Griekenland een rechtsstaat op dit moment? Dan moet ik tot mijn spijt zeggen dat het niet zo is." De Griekse politicoloog Lefteris Kousoulis is kritisch over zijn land. "De machthebbers oefenen invloed uit op alles en ik vrees dat ook justitie daaronder lijdt."
De Griekse regering van premier Kyriakos Mitsotakis kreeg dit jaar een flinke waarschuwing. Het Europees Parlement nam een resolutie aan waarin het zijn bezorgdheid uit over de rechtsstaat en persvrijheid in Griekenland.
In de resolutie wordt een spionageschandaal genoemd waarbij politici en journalisten zijn afgeluisterd en justitie het onderzoek lijkt te vertragen.
De centrale regering wilde weten wie mijn bronnen zijn en wat ze me vertellen.
Met een smsje werd financieel journalist Thanasis Koukakis geïnfecteerd met spionagesoftware Predator. Daarmee kon de hacker niet alleen zijn telefoon afluisteren, maar kreeg hij de macht over het toestel: camera, e-mail en alle contacten.
Koukakis deed op dat moment onderzoek naar machtige Griekse bankiers. Hij realiseert zich dat hij maanden is afgeluisterd als een bron hem in 2022 bewijzen overhandigt. "Ik zag twee uitgeschreven telefoongesprekken die ik voerde op het speelplein van mijn dochter. Er stond commentaar bij: Ik begrijp niet wat hij zegt door de stemmen van kinderen."
'Griekse Watergateschandaal'
Het wordt het "Griekse Watergateschandaal" genoemd. 92 journalisten, oppositieleiders en zelfs ministers zijn afgeluisterd. Alles wijst erop dat de Griekse premier Mitsotakis op de hoogte was. Hij plaatste meteen na zijn aantreden in 2019 de inlichtingendienst onder zijn directe beheer. En hij benoemde zijn secretaris-generaal en neef als tussenpersoon.
"Natuurlijk is dit in strijd met de rechtsstaat", zegt journalist Koukakis. "De centrale regering wilde weten wie mijn bronnen zijn en wat ze me vertellen. Het geeft de indruk dat er iemand is die alle touwtjes in handen wil hebben."
De neef van premier Mitsotakis moest aftreden. Maar binnen de partij Nieuwe Democratie was het stil. Alleen Europarlementariër Giorgos Kyrtsos sprak zich uit: "Premier Mitsotakis probeert het openbare leven te controleren met methoden die de Hongaarse premier Orbán gebruikt. Dus sprak ik over de 'orbanisatie' van het Griekse politieke leven. Dat wil zeggen: controle over de media, niet toestaan dat je politieke opponenten zich openlijk uitlaten en controle over het rechtssysteem."
Niemand veroordeeld
Na zijn kritiek wordt de Europarlementariër uit de partij gezet. "Drie dagen na mijn verbanning gaven ze bevel mijn telefoon af te laten luisteren door de veiligheidsdienst. Ik ben acht maanden lang afgeluisterd."
Nu, twee jaar later is er nog niemand voor het spionageschandaal veroordeeld. De financieel journalist denkt dat justitie het onderzoek vertraagt. Koukakis: "Drie aanklagers van een lagere rechtbank stonden op punt het onderzoek af te ronden toen een aanklager van een Hogere rechtbank de zaak overnam. Sindsdien is er niets meer gebeurd."
Treinramp
Er is nog een schandaal waar de Europese resolutie aan refereert en waar justitie traag reageert: de Griekse treinramp bij Tempi. Vorig jaar botsten twee treinen frontaal op elkaar en 57 mensen, vooral studenten, kwamen om. Politicoloog Kousoulis: "Wat er rond Tempi is gebeurd, is een staatsmisdrijf. Hier merk je hoe de Griekse overheid burgers als onbelangrijk ziet en niet volgens de regels functioneert."
Op de plek van de treinramp hebben ouders olijfbomen geplant. Kinderarts Maria Karystianou verloor haar 19-jarige dochter Marthi en vertegenwoordigt nu nabestaanden die vragen hebben: Waarom was er geen veiligheidssysteem, terwijl de Europese Commissie daar miljoenen steun voor gaf? Waarom zijn wagons meteen verwijderd en de rampplek bedekt met asfalt? Waarom blijven verantwoordelijke ministers buiten schot?
Karystianou sprak vorige maand het Europees Parlement toe: "Ik sta hier omdat de rechtsstaat in Griekenland niet meer is gegarandeerd. Ik richt me tot u, niet als bedelaar maar als burger met rechten." Met een petitie eist ze dat de verantwoordelijke politici worden berecht. 1.3 miljoen Grieken hebben die inmiddels getekend.
'Geen tweede Hongarije'
De Griekse regering reageert niet op vragen van Nieuwsuur en verwijst naar een reactie op de resolutie van het Europees Parlement. Eerder verklaarde Europarlementariër Anna-Michelle Assimakopoulou, van de regeringspartij: "Het Griekse volk gelooft niet in dit verhaal; we weten dat Griekenland een democratie is. Ja, we hebben problemen, net als alle andere lidstaten maar we werken daaraan. Het Europees Parlement moet dus voorzichtiger zijn als het schreeuwt over kwesties op het gebied van de rechtsstaat."
Griekenland is nog geen tweede Hongarije, benadrukt politicoloog Kousoulis, al is waakzaamheid geboden: "In een land met veel extremen, dreigt het gevaar dat we die kant op gaan. Daarom is maatschappelijk kritiek van grote waarde. Grieken zullen tijdens de Europese verkiezingen over twee maanden hun oordeel vellen."
Dit is deel 3 van de Nieuwsuur-serie "Stemmen van Europa" op weg naar de Europese Verkiezingen. Bekijk hier eerdere afleveringen:
