De lidstaten van de Europese Unie en het Europees Parlement zijn het eens geworden over het opnieuw invoeren van invoerrechten op verschillende Oekraïense landbouwproducten. Daarmee worden de handelsvoordelen voor Kyiv gedeeltelijk ingetrokken, onder druk van boeren uit het oosten van de Unie en Frankrijk.
De partijen zijn overeengekomen om de lijst met landbouwproducten waar een quotum voor geldt uit te breiden met onder meer maïs, haver, gries en honing. Wanneer een bepaalde hoeveelheid daarvan wordt ingevoerd in de EU, hoeft Oekraïne geen invoerrechten te betalen. Zodra die hoeveelheid wordt overschreden, moet Oekraïne alsnog douanekosten betalen.
Onder meer tarwe blijft uitgesloten van invoerrechten, maar de Europese Commissie heeft aangekondigd ook voor tarwe maatregelen te gaan nemen als de Oekraïense import daarvan toeneemt. Het uitstellen van de heffingen is iedere keer met een jaar verlengd en geldt nu tot juni 2025.
Het Europees Parlement zegt dat het met de maatregelen heeft geluisterd naar Europese boeren die vrezen voor oneerlijke concurrentie door de invoer van Oekraïense producten. "De Russische aanvallen op Oekraïne en zijn voedselproductie hebben ook gevolgen voor de boeren in de EU. Het Parlement heeft naar hun zorgen geluisterd en vrijwaringsmaatregelen aangescherpt die de druk op EU-boeren verlichten als ze overweldigd zouden worden door een plotselinge stijging van de Oekraïense import", zegt de christendemocratische europarlementariër Kalniete uit Letland. "Tegelijkertijd versterkt het akkoord de voortdurende inzet van de EU om Oekraïne bij te staan in het licht van de brute oorlog met Rusland."
Na de Russische inval in Oekraïne in februari 2022 werden de invoerheffingen voor Oekraïense landbouwproducten opgeschort om de economie van Oekraïne stabiel te houden. De Oekraïense boeren konden hun graan niet kwijt, omdat Rusland de gebruikelijke exportroute via de Zwarte Zee tijdelijk blokkeerde. Het graan ging vooral via het vasteland en dat leidde onder meer tot protesten in Polen, Hongarije, Bulgarije en Slowakije. Boeren wierpen blokkades bij grensovergangen op om producten uit Oekraïne te weren.
Ze spraken van oneerlijke concurrentie en vonden dat producten uit Oekraïne de Europese markt overspoelden. Maar de graanprijs wordt niet alleen beïnvloed door Oekraïne. Rusland verkoopt zijn graan ook wereldwijd en al jaren tegen een kunstmatig lage prijs.
Als tegemoetkoming stelde de Commissie eind januari voor om voor gevogelte, eieren en suiker een beperking in te stellen. De handelstarieven gingen weer gelden als de importhoeveelheden van 2022 en 2023 zouden worden overschreden.
Draai Frankrijk
Een meerderheid van de lidstaten ging daarmee akkoord, maar voor het Europees Parlement was het niet voldoende. Vorige week eiste een meerderheid dat er nieuwe producten aan moesten worden toegevoegd en dat de hoeveelheden van 2021 tot en met 2023 zouden gelden als referentiekader. Omdat er in 2021 nog geen oorlog was en de invoervolumes destijds lager waren, wordt die limiet sneller bereikt.
Een aantal Oost-Europese landen schaarde zich achter de eis van het parlement, maar er werd nog geen overeenstemming bereikt. Dat veranderde afgelopen vrijdag toen ook Frankrijk de kant van het parlement koos. Parijs deed dat na aanhoudende boerenprotesten in Frankrijk en lage peilingen voor de partij van Macron bij de komende Europese verkiezingen.
Uiteindelijk kreeg het parlement niet helemaal zijn zin, want besloten is dat de jaren 2022 en 2023 het referentiekader blijven en dat is dus een meevaller voor Oekraïne.
