Zorgen over afschaffen luchtalarm: 'Onbegrijpelijk en onverantwoord'
Lang niet alle veiligheidsregio's vinden het een goed idee dat het luchtalarm wordt afgeschaft. Het besluit van demissionair minister Yesilgöz van Justitie en Veiligheid wordt door een aantal regio's onbegrijpelijk en onverantwoord genoemd. "Voor een regio met een hoog risicoprofiel vind ik het zelfs onverantwoord", zegt Arjen Littooij, directeur van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond.
Yesilgöz schreef gisteren in een brief aan de Tweede Kamer dat er een einde komt aan het luchtalarmeringssysteem. Eind 2025 wordt het vervangen door NL-Alert. In een noodsituatie krijgen mensen dan een bericht op hun telefoon.
Volgens de minister biedt de sirene tegenwoordig nauwelijks nog voordelen. Uit onderzoek blijkt dat het geluidssignaal minder mensen bereikt dan de mobiele meldingen.
Ook is de sirene tegenwoordig praktisch bijna alleen tijdens de maandelijkse test te horen. In de afgelopen vijf jaar werd het alarm twee keer ingezet bij een noodsituatie, allebei in Zuid-Limburg: een keer vanwege de overstromingen in 2021 en een keer vanwege giftige stoffen die vrijkwamen op industrieterrein Chemelot in 2019.
Daarentegen werden er wel veel vaker NL-Alerts verstuurd: 538 meldingen sinds de start in 2012. NL-Alert is dus inmiddels goed genoeg verbeterd om het systeem met de sirenes te vervangen, zegt Yesilgöz.
'Sirene naast NL-Alert'
Een minderheid van de 25 veiligheidsregio's vindt dat zorgelijk. Zij zijn, ieder in een deel van Nederland, verantwoordelijk voor de brandweerzorg, rampen- en crisisbestrijding en geneeskundige hulpverlening.
"Ik vind dat als er een crisis is, je de burgers echt allemaal moet kunnen informeren", zegt Littooij namens de regio Rotterdam-Rijnmond. "En dat doe je enerzijds met een NL-Alert, en daarnaast ook nog met de sirenes. We hebben ze alle twee nodig om mensen goed te kunnen informeren."
De directeur verwijst daarbij naar onderzoek dat Yesilgöz zelf aanhaalt om het besluit tot afschaffen kracht bij te zetten. Daaruit blijkt dat 92 procent van de mensen een NL-Alert ontvangen. "Maar dat betekent 8 procent niet", concludeert Littooij. "En als ik dat vertaal naar deze regio, betekent dat dat 100.000 mensen niet worden geïnformeerd als alleen een NL-Alert wordt verstuurd."
De directeur is met name bezorgd om het hoge percentage laaggeletterden in zijn regio, die moeite hebben om een NL-Alert te begrijpen. Ook zijn de sirenes volgens hem minder kwetsbaar dan het telefoonsysteem omdat ze accu's hebben voor als de stroom uitvalt.
"Ik zou graag willen dat iedereen snapt dat als de sirene gaat, er iets aan de hand is en dat je naar binnen moet gaan, dat je ramen en deuren moet sluiten en dat je moet waken voor de crisis die op je afkomt."
Rotterdam-Rijnmond is niet de enige die om die redenen kritisch kijkt naar het afschaffen van het geluidsalarm. De zorgen zitten vooral bij de regio's met een hoger risico, bijvoorbeeld de Rotterdamse haven of het gebied van Zuid-Holland Zuid, waar veel met gevaarlijke stoffen wordt gewerkt. Ook bij de veiligheidsregio Groningen leven de zorgen, vanwege de haven daar.
Extra waarschuwingssysteem
Minister Yesilgöz zegt dat ze de zorgen serieus neemt. "Daarom zal ik in mijn besluit rekening houden met lokaal maatwerk voor locaties met een hoog risico." Concreet betekent dat volgens haar dat in een aantal gebieden nog een extra waarschuwingssysteem, naast NL Alert, blijft bestaan. Het is niet duidelijk of dat het bestaande luchtalarm is, of iets anders.
Littooij van Rotterdam-Rijnmond vindt dat niet voldoende. "Ik ben blij dat de minister in ieder geval de opening biedt om maatwerk te leveren voor regio's met een hoog risicoprofiel. Maar een crisis of een ramp houdt zich nooit aan regiogrenzen. Ik pleit er daarom voor om dit niet alleen in die regio te doen, maar om ervoor te zorgen dat in het hele land naast NL-Alert ook de sirene blijft bestaan."
