Russische oppositieleiders roepen andere landen op om Vladimir Poetin niet meer als president te erkennen na de verkiezingen van 17 maart. Ook niet als hij, zoals verwacht, wint.
"Het zijn geen eerlijke verkiezingen", zegt Dmitri Goedkov, oppositieleider in ballingschap. "Door hem niet te erkennen, ondermijn je z'n legitimiteit bij de elite." Maar experts denken dat het plan eerder averechts kan uitpakken en Poetin in de kaart zal spelen.
Het is een ontroerende maar vrij zinloze oproep.
Goedkov was in Nederland om Tweede Kamerleden te overtuigen van zijn standpunt. Hij kwam met drie argumenten. "De verkiezingen vinden deels plaats in bezet grondgebied. Als je Poetin erkent, erken je de annexatie van Oekraïens grondgebied."
"Ten tweede is de voornaamste tegenstander van Poetin, Alexej Navalny, in de gevangenis vermoord. Ten derde zijn het geen eerlijke verkiezingen. Niemand van de oppositie mag meedoen."
Weerstand tegen oorlog
Er zijn meer wereldleiders die op niet-democratische wijze aan de macht zijn gekomen en waar Nederland toch zaken mee doet. Maar in het geval van Poetin is de hoop dat hem niet erkennen een effect heeft op het verloop van de oorlog. Goedkov: "De elite zal zich tegen hem keren als ze beseffen dat Poetin zwak staat en het Westen niets meer met hem te maken wil hebben."
De Nederlandse Kamerleden zien er wel wat in. "Het zal tot verdere verdeeldheid binnen het Russische regime leiden", zegt Ruben Brekelmans (VVD). "Dat men zich zal afvragen: wat voor iemand hebben we nou eigenlijk aan de macht die door Nederland maar ook door andere landen niet eens als legitieme leider wordt erkend?"
"Uiteindelijk is dat wat je wil", zegt Jan Paternotte (D66): "Dat in Rusland getwijfeld gaat worden en weerstand gaat komen tegen de oorlogslijn die ze nu voeren. Dat gaat waarschijnlijk niet vanuit de bevolking komen vanwege de enorme repressie, dus zal het vanuit de Russische elite moeten komen."
Belarus
Ruslandkenner Hubert Smeets zet grote vraagtekens bij het plan. Hij denkt dat Poetin noch de Russische elite zich er iets van aantrekken als het Westen Poetin niet erkent als president. "Het is een ontroerende maar vrij zinloze oproep van de oppositie. Het illustreert hoe machteloos ze zijn."
Maar Goedkov denkt dat het wel degelijk effect kan hebben. Hij neemt de verkiezingen in Belarus in 2020 als voorbeeld, toen dictator Aleksandr Loekasjenko de overwinning claimde. "Zijn legitimiteit en status van president werden door veel landen niet erkend. Dat is heel belangrijk."
Die vergelijking gaat niet op, vindt Smeets. "De Belarussische oppositie had een gezamenlijke, populaire kandidaat. De fraude bij die verkiezingen was zo overweldigend en aantoonbaar dat het vermoeden dat die kandidaat eigenlijk was gekozen, plausibel was."
In Rusland is de situatie heel anders. Doordat Poetin alle serieuze oppositie heeft uitgeschakeld, is er geen populaire kandidaat die het Westen zou kunnen aanwijzen als de legitieme leider van Rusland. De enige verkiezingskandidaten die door het Kremlin worden gedoogd, maken geen schijn van kans op de overwinning.
Nieuwsuur reconstrueerde hoe de oppositie zo goed als verdween uit Rusland:
De Russische oppositieleiders die naar het buitenland zijn uitgeweken, zijn onderling te verdeeld om samen een kandidaat naar voren te schuiven "die verenigend werkt", zegt Smeets. "Het is een klassiek voorbeeld van de Russische oppositie: alle problemen die Rusland heeft, moeten door het Westen worden opgelost. Het geeft aan hoe machteloos ze zichzelf voelen."
Poetin heeft bovendien vrij veel steun onder de bevolking en zou ook zonder fraude waarschijnlijk winnen. Dit bereikt hij mede dankzij een propagandabudget van naar verluidt een miljard euro.
Strijd tegen het Westen
Volgens hoogleraar Samuel Greene, die de verhouding tussen Poetin en zijn volk onderzoekt, heeft Poetin succesvol het volksgevoel over zichzelf en de oorlog naar zijn hand gezet. "Hij vertelt zijn onderdanen dat dit een conflict is dat veel verder gaat dan het bevechten van Oekraïne." Hij verkoopt de oorlog als "existentiële strijd tegen het Westen".
Als het Westen Poetin niet meer erkent, is dat dus "koren op de molen van Poetin", zegt Smeets. "Vandaag heeft hij ook weer gezegd dat het Westen zich niet moet mengen in Russische zaken."
Hoe feller de anti-Poetin retoriek uit het Westen, hoe lastiger het wordt ooit met Poetin te praten over vrede. "Als je Poetin volledig uitsluit als gesprekspartner, is de oorlog pas voorbij bij onvoorwaardelijke capitulatie van Rusland."
NPO Kennis maakte deze explainer over de vraag: hoe machtig is Poetin?
