Werk voor IND afgelopen twaalf jaar moeilijk geworden, meer tijd kwijt aan extra taken

Het werk van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) is de afgelopen twaalf jaar steeds moeilijker geworden. Medewerkers zijn steeds meer tijd kwijt om een asielbesluit te nemen: er moet meer informatie worden meegewogen en er zijn extra taken bij gekomen, terwijl het personeel gemiddeld minder ervaren is dan twaalf jaar geleden.

Dat is de conclusie van een eigen onderzoek van de IND over het werk van de dienst in de periode 2010 tot en met 2022. Onderzoekers spraken voor de analyse met medewerkers en combineerden die gesprekken met analyses van eigen data.

Risico's

De IND is de instantie die alle verzoeken van mensen behandelt die in Nederland willen verblijven. Zo'n asielverzoek wordt beoordeeld aan de hand van wetten, regels en beleid vanuit de politiek. Ook uitspraken van rechters hebben invloed op dit soort besluiten.

Volgens de onderzoekers wordt dit web van wetten en regels steeds complexer. Er komen bijvoorbeeld extra regels bij, of nieuwe rechterlijke uitspraken hebben gevolgen voor asielaanvragen.

Dat leidt er volgens de onderzoekers toe dat medewerkers meer stappen moeten doorlopen om een asielaanvraag te beoordelen. Ze moeten meer administratief werk doen, maar ook steeds meer letten op bijvoorbeeld risico's voor de nationale veiligheid, mensenhandel of fraude.

Apart beoordelen

Als voorbeeld wordt in het rapport de beoordeling van de geloofwaardigheid van het verhaal van een asielzoeker genoemd. Eerder beoordeelde een medewerker van de IND dit verhaal over waarom iemand naar Nederland is gevlucht als geheel. Nu moet van elk onderdeel van het verhaal apart worden beoordeeld of het geloofwaardig is, waarna een totale beoordeling volgt.

"Deze manier van werken zorgt voor betere onderbouwing van het besluit", noemt onderzoeker Titia Maasland als voordeel. "Maar het kost ook meer tijd om alle onderdelen uit te vragen en te toetsen. Zeker als het gaat om persoonlijke beweegredenen, gevoelens en gedachten, zoals bij verhalen over bekering en geaardheid."

Toenemende druk

Een beoordeling duurt niet alleen langer doordat het werk ingewikkelder is geworden. Ook zijn de medewerkers nu minder ervaren dan twaalf jaar geleden. Dat komt volgens de dienst omdat er in korte tijd veel nieuw personeel is aangenomen.

De onderzoekers zeggen dat er daarom meer aandacht moet komen voor het begeleiden van nieuw personeel. Medewerkers moeten ook meer vertrouwen in de organisatie zelf gaan krijgen.

Verder ligt de oplossing deels buiten de instantie, volgens het rapport. Medewerkers durven steeds minder vaak zelfstandig een besluit te nemen vanwege toenemende druk vanuit de politiek, rechters en de media. Die hebben steeds meer aandacht voor beslissingen van de IND.

Wachttijden

De druk op het werk van de IND is niet nieuw. Door eerdere bezuinigingen liepen de wachttijden voor asielaanvragen de afgelopen jaren op. Vertrokken medewerkers bleken moeilijk vervangbaar toen de asieldruk weer toenam en nieuw personeel opleiden duurt lang.

Onder meer door de achterstanden in het beoordelen van de asielaanvragen is het onophoudelijk druk bij het aanmeldcentrum in Ter Apel. Twee jaar geleden moesten mensen geregeld buiten slapen.