Verzekeraars vragen nog steeds naaktfoto's aan borstkankerpatiënten
Tegen de regels in komt het nog steeds voor dat zorgverzekeraars aan borstkankerpatiënten vragen om foto's van hun borsten te maken. Daar wordt vervolgens niet altijd zorgvuldig mee omgesprongen, blijkt uit onderzoek van de NOS. Vrouwen belanden in een lang en niet transparant proces waarbij operaties regelmatig pas vergoed worden na het indienen van een klacht.
Vernederend, vindt ervaringsdeskundige Martine van de Merwe de hele procedure. "Ik dacht: wie zijn jullie om aan mij foto's te vragen van mijn borsten. Ik heb er echt om moeten huilen toen ik die brief las."
Veel vrouwen die hun borsten hebben moeten laten amputeren vanwege borstkanker of preventief vanwege erfelijke belasting, kiezen voor een borstreconstructie. De eerste reconstructie-operatie wordt standaard vergoed. Maar bij vervolgoperaties, vanwege bijvoorbeeld pijn of een contourafwijking moet, anders dan bij alle andere soorten kanker, eerst worden aangeklopt bij de zorgverzekeraar. Juristen noemden dit al "niet te rechtvaardigen" en "discriminatie".
Zelf opsturen voor vergoeding
Zorgverzekeraars eisen in de meeste gevallen foto's om te beoordelen of een vervolgoperatie wordt vergoed. Na commotie in de media in 2021 bepaalde toenmalig zorgminister Kuipers dat verzekeraars niet meer rechtstreeks aan vrouwen zelf mogen vragen om naaktfoto's te maken en op te sturen. Per 1 januari 2023 moeten ze in het ziekenhuis worden gemaakt en worden ze opgestuurd door de plastisch chirurg.
Zorgverzekeraars blijken zich hier niet altijd aan te houden. Bij Christel Frohnert werd een vervolgoperatie na een borstreconstructie met lichaamseigen weefsel afgewezen, terwijl die volgens haar chirurg opnieuw moet. "Mijn borst hangt onder mijn arm. Er zit geen midden in, er hangt gewoon maar wat."
Telefonisch kreeg ze van haar verzekeraar CZ te horen dat ze zelf borstenfoto's moest opsturen per beveiligde mail om alsnog kans te maken op vergoeding. Die stuurde ze "met grote tegenzin" via een beveiligde mail. "Ik ben er elke dag mee bezig. Ik ben alleen en het weerhoudt me ervan om op date te gaan. Het ziet er niet uit."
Belgisch ziekenhuis weigert
Ze is niet de enige die zelf foto's moest opsturen naar de verzekeraar. Het werd ook andere vrouwen gevraagd, nadat zij een borstreconstructie met eigen weefsel hadden ondergaan in het Belgische UZ Gent. Daar is de expertise groot en zijn de wachtlijsten korter. Hun zorgverzekeraars (VGZ of een onderdeel daarvan) vragen hen borstenfoto's te maken en op te sturen, omdat UZ Gent dat niet doet.
"In België bepalen de plastisch chirurgen of een vervolgoperatie nodig is", verklaart de Nederlandse professor Nathalie Roche, plastisch chirurg in het UZ Gent. "Wij sturen geen foto's naar verzekeraars, om privacyredenen."
Dat het Belgische ziekenhuis weigert foto's op te sturen, is geen reden om de regels te schenden, zegt Corrette Ploem, hoogleraar gezondheidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. "Verzekeraars mogen het gewoon niet vragen aan de verzekerden, omdat de minister dat heeft bepaald. Daarbij is het uitermate belastend voor deze kwetsbare vrouwen die al een heel traject achter de rug hebben."
Van bureau naar bureau
Met de toegestuurde naaktfoto's wordt ook niet altijd even zorgvuldig omgegaan. Die van Frohnert blijken onvindbaar en er wordt haar gevraagd ze opnieuw op te sturen. Dat wil ze niet: "God weet waar mijn foto's terecht zijn gekomen".
Ook bij Ellen Karstens' verzekeraar UMC, onderdeel van VGZ, zijn de foto's in eerste instantie kwijt: ze werd gebeld met de vraag waar ze bleven. Bij Martine van de Merwe gingen haar via de website doorgestuurde borstenfoto's "van het ene loket naar het andere", hoorde ze van een medewerker van haar verzekeraar Zorgzaam, onderdeel van VGZ, ondanks de toezegging dat dit niet zou gebeuren. Een andere medewerker raadde haar aan de foto's ook nog eens per (onbeveiligde) e-mail te sturen.
'Onbehoorlijk en onzorgvuldig'
Terugkerend patroon is dat aanvragen voor vervolgoperaties vaak eerst worden afgekeurd en pas na een klacht worden goedgekeurd, zonder enige verklaring. Bij Ellen Karstens gebeurde dat zelfs twee keer. "Dat geeft ongelooflijk veel stress. Ik sliep er niet van."
"Je moet je tanden erin zetten en blijven doorzetten", aldus Karstens. "Ik heb dat wel kunnen opbrengen, maar veel vrouwen met kanker zijn moegestreden en hebben die energie niet. Verzekeraars hebben geen idee wat het met ons doet. Je hebt kanker gehad, dan wil je zo'n proces afsluiten om verder te kunnen met je leven. Je doet dit niet voor de lol."
Hoogleraar Corrette Ploem noemt de hele gang van zaken onbehoorlijk en onzorgvuldig. "Elke keer dat dit voorkomt, is er één te veel. Het ademt heel sterk 'als wij als verzekeraar niet teveel in beweging komen, dan laat de verzekerde het misschien zitten bij een afkeuring'. De plastisch chirurg moet bepalen of een operatie nodig is. Het is geen luxe zorg, het is gewoon noodzakelijk."
