Bij vierhonderd vrouwen wordt jaarlijks onnodig de baarmoeder verwijderd. Dat zegt de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) tegen Nieuwsuur. Gynaecologen halen vaak de hele baarmoeder weg bij vrouwen die last hebben van verdikkingen, zogenoemde vleesbomen. Toch bestaat er al vijftien jaar een andere, minder ingrijpende behandeling.
Met die andere medische behandeling kunnen vrouwen met klachten hun baarmoeder toch behouden. Maar de voorlichting rond de behandeling laat veel te wensen over.
Eerder dit jaar reageerden veel gynaecologen gepikeerd op het boek De Medische Omerta van de gepensioneerde interventieradioloog Jim Reekers. Daarin schrijft hij dat gynaecologen jaarlijks onnodig duizenden baarmoeders verwijderen. Gynaecologen vinden dat hij onzin uitkraamt en wuiven de kritiek weg.
Nieuwsuur vroeg de beroepsvereniging hoeveel baarmoeders er dan wel onnodig verwijderd worden. Gynaecoloog Wouter Hehenkamp van de NVOG geeft antwoord: "Er worden in Nederland jaarlijks zo'n vierhonderd baarmoeders teveel verwijderd. Dat trekken wij ons als beroepsvereniging aan."
Bloedvaatjes
Bij een vleesboom - ook wel myoom genoemd - hebben vrouwen verdikkingen in de spierwand van de baarmoeder. Dit zorgt vaak voor hevig bloedverlies. De vleesboom kan zo groot zijn dat hij ook op andere organen drukt. Er zijn verschillende oplossingen: zo kunnen medicijnen soms helpen. Wanneer die niet werken, kan een gynaecoloog de baarmoeder verwijderen.
Maar er bestaat dus nog een behandeling. Paul Lohle is interventieradioloog in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis en expert op het gebied van vleesbomen. "Wij kunnen kleine bloedvaatjes naar de vleesboom dichtmaken, waardoor de vleesboom uitgeschakeld wordt en mensen geen klachten meer hebben. Dat heet embolisatie."
Na een embolisatie blijft de baarmoeder behouden. Een interventieradioloog voert zo'n behandeling uit en en niet een gynaecoloog. Samenwerking tussen die twee specialisten is erg belangrijk.
Cécile van den Boogaard had haar baarmoederverwijdering al ingepland toen ze er via het internet achterkwam dat ze ook voor de embolisatie kon gaan:
Op dit moment krijgen zo'n honderdtachtig vrouwen per jaar een embolisatie. Gynaecoloog Hehenkamp verwacht dat dat er zeshonderd kunnen worden als gynaecologen hun patiënten beter voorlichten. "Goede informatievoorziening is echt de sleutel. Je hebt als gynaecoloog te weinig tijd. We hebben meestal maar een kwartier om alle opties uit te leggen."
Een baarmoederverwijdering is als behandeling tegen de klachten 100 procent effectief: zonder baarmoeder ontstaan er geen vleesbomen. Maar bij de alternatieve behandeling, in een gespecialiseerd ziekenhuis, is in negentig procent van de gevallen ook later geen baarmoederverwijdering meer nodig. Dat blijkt uit de richtlijn.
Volgens de NVOG is het heel logisch dat vrouwen voor een baarmoederverwijdering kiezen: "Veel vrouwen willen juist hun baarmoeder laten weghalen, omdat ze er dan honderd procent zeker van zijn dat ze van hun klachten af zijn."
Voor meer informatie en voorlichting is er al wel een website van de NVOG, die helpt bij het maken van een keuze. Maar de informatie bereikt nog lang niet alle patiënten.
Voorlichting
Ingeborg Jansen had zo'n tien jaar geleden veel last van hevig bloedverlies veroorzaakt door vleesbomen. "De gynaecoloog zei dat mijn baarmoeder eruit moest. Ik was in shock. De operatie werd meteen gepland. Er was geen andere mogelijkheid, voor zover ik wist."
Eenmaal thuis besprak Jansen het met haar moeder. "Zij kwam toen met een krantenartikel waarin stond dat je de vleesbomen ook kunt laten verwijderen bij een interventieradioloog in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis." Ze belde meteen met het Tilburgse ziekenhuis. "Ze vertelden mij dat mijn baarmoeder er helemaal niet uit hoefde. Ik was heel blij en heb direct mijn ingeplande afspraak afgezegd."
De gynaecoloog van Jansen is niet de enige arts die alternatieve behandeling niet noemt. In 2015 bleek al dat in ziekenhuizen waar embolisatie niet voor handen is - dat zijn veruit de meeste ziekenhuizen - gynaecologen de behandeling in 30 procent van de gevallen niet noemen.
In ziekenhuizen waar de behandeling wel tot de mogelijkheden behoort, is dat 10 procent. Dat is geheel tegen de richtlijn waar gynaecologen zich bij hun voorlichting op baseren. Die schrijft al tien jaar voor dat gynaecologen embolisatie moeten noemen als optie. Naar schatting is de behandeling in één op de drie ziekenhuizen mogelijk.
Vrouwen vinden het vaak mentaal moeilijk dat hun baarmoeder eruit is.
Complicaties na een embolisatie zijn zeldzaam. Maar volgens Angelique van Dongen, gynaecoloog in Ziekenhuis Gelderse Vallei, is de verwijdering van iemands baarmoeder zeer ingrijpend. "Je moet langer herstellen dan bij een embolisatie en vrouwen vinden het vaak mentaal moeilijk dat hun baarmoeder eruit is. Dat voorkomen, is heel mooi."
Expertisecentra
In het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis emboliseert interventieradioloog Lohle al jaren. Hij voelt zich een roepende in de woestijn. "Ik draag al vijfentwintig jaar onze kennis en kunde uit naar de rest van Nederland. Ik vind het jammer dat het niet goed wordt opgepakt."
Zijn collega's van Ziekenhuis Gelderse Vallei bieden sinds een aantal jaar de behandeling wél aan. Met als resultaat dat er 30 procent minder baarmoeders worden verwijderd.
Wat de NVOG betreft komen er meer regionale expertisecentra bij. "Het is belangrijk dat we die goed verspreiden over Nederland. Dan kan men ook verwijzen binnen de eigen regio."
