Samenkomsten en acties na winst PVV, 'kan polarisatie in de hand werken'
Na de grote verkiezingswinst van de PVV vorige week zijn er in meerdere steden samenkomsten gehouden, onder meer in Amsterdam en in Utrecht.
"Machteloze woede en bezorgdheid, gecombineerd met moraliteit, is eigenlijk niet te stoppen", zegt Kees van den Bos, hoogleraar sociale psychologie aan de Universiteit Utrecht, over die acties. Maar dergelijke initiatieven kunnen ook leiden tot meer polarisatie, zegt hij.
Van den Bos denkt dat mensen het gevoel hebben dat "ze niet anders kunnen". Van den Bos: "'Ik moet in actie komen', vinden ze. Ze zijn er vol van. Moraliteit zit ook in dat gevoel, dat is echt een heel sterke drive voor gedrag."
De standpunten van de PVV over het klimaatbeleid, de islam en het asielbeleid zijn uitgesproken. Ook tekende de PVV het Regenboog Stembusakkoord niet. Wilders' 'minder-minder'-toespraak over Marokkanen in 2014 leidde tot vervolging van de partijleider en zijn veroordeling tot aan de Hoge Raad wegens groepsbelediging.
'We nemen de rechtstaat serieus'
Bij het monument de Dokwerker in Amsterdam verzamelden gisteren zo'n dertig tot veertig ambtenaren zich. Volgens een organisator ging het daarbij niet om een demonstratie tegen de verkiezingsuitslag. "Maar het gaat erom dat de grootste partij een agenda heeft die ingaat tegen wat we in ons ambtseed hebben beloofd", aldus de organisator in NPO Radio 1-actualiteitenprogramma Nieuws en Co.
"Wij willen in elk geval nu al laten zien dat we de rechtstaat en grondwet serieus nemen, en bereid zijn ons werk neer te leggen als de situatie daarom vraagt." Een ambtenaar bij de Dokwerker zei dat zij daar stond "voor iedereen, ook voor PVV'ers". "Maar de PVV is de partij die er niet voor iedereen is. Dus daarom is het noodzakelijk hier te zijn", aldus de ambtenaar in Nieuws en Co.
Polarisatie aanjagen
De acties vallen slecht bij PVV-stemmers en politici. PVV'er Martin Bosma reageerde op X cynisch over de opkomst bij de Dokwerker: hij noemde de samenkomst een "massaal, dapper verzet van linkse ambtenaren".
En bijvoorbeeld een Greenpeace-campagne met de titel 'Geen klimaatontkenner in het Torentje' leidde op sociale media tot boze reacties, met opmerkingen als "demonstreren tegen de democratie" of "niet janken, deal with it". De Telegraaf signaleerde die teneur in een artikel met de kop: 'Kritiek op emotionele demonstraties tegen PVV-winst'.
Van den Bos denkt dat de acties deze dynamiek verder aanwakkeren. "Je ziet nu ook dat PVV-stemmers zich moreel de maat genomen voelen", zegt hij. "Je kunt polarisatie hier makkelijk mee aanjagen." Politicoloog André Krouwel, verbonden aan de Vrije Universiteit, herkent dat. "Maar die polarisatie was er natuurlijk al, dat is een structureel probleem. Dit is een uiting daarvan."
Zo schrijft Pieter Paul Slikker, PvdA-wethouder in Den Bosch, op LinkedIn dat hij zich zondag niet aansloot bij een protest in zijn stad tegen 'haat', "omdat juist nu stad en samenleving dialoog verdienen".
Die dialoog is volgens Slikker onder meer nodig "in de wijken waar het ongenoegen ligt dat leidde tot deze uitslag. Daar ligt de taal, de verbinding en het programma dat een stad bijeenbrengt in plaats van in tweeën rijt."
Schelden
In debatcentrum Arminius in Rotterdam wordt vanavond een bijeenkomst georganiseerd voor mensen die in gesprek willen met politieke tegenstanders. Er zijn kaarten voor PVV-stemmers en niet-PVV stemmers. Kaarten voor de debatavond voor niet-PVV stemmers zijn uitverkocht.
"Ik juich dat absoluut toe", zegt Krouwel. "We leven in een tijd van 'realiteitspolarisatie'. Mensen kunnen een totaal verschillend beeld van de wereld hebben. En als iemand zegt: er klopt niks van jouw wereldbeeld, gaan mensen vaak schelden. Maar uit onderzoek blijkt dat niets zo goed werkt als mensen bijeen brengen die denken dat ze niks met elkaar gemeen hebben. Ze hebben juist veelal dezelfde problemen. Schelden helpt niet."
In onder meer Amsterdam en Utrecht gingen mensen de straat op:
