Bij kou geen knutten die blauwtong verspreiden? NVWA start onderzoek

• Francien Yntema

  Redacteur binnenland

Verdwijnen deze winter de knutten die het blauwtongvirus in Nederland verspreiden? Of blijven ze bijvoorbeeld nog aanwezig in stallen? De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is een onderzoek begonnen om daar antwoord op te krijgen. Terwijl de onderzoekers de mugjes vangen, zien ze al dat hun aantal de afgelopen weken daalde.

Begin vorige maand werd bekend dat blauwtong in Nederland is. Het door knutten verspreide virus treft op dit moment vooral schapen en runderen. Het is nu op 3000 locaties vastgesteld en volgens demissionair minister Adema van Landbouw gaan er dagelijks duizenden schapen in Nederland dood. Een werkend vaccin is nog niet in zicht.

Bloedzuigende soorten

Om te weten hoe je iets aan de virusverspreiding kunt doen, is het belangrijk om erachter te komen welke knuttensoorten blauwtong verspreiden. In Nederland zijn er namelijk veertig soorten knutten die bloed zuigen en ziekteverwekkers kunnen doorgeven. De NVWA verwacht dat slechts een klein deel daarvan betrokken is bij deze blauwtonguitbraak.

Welke soorten deze blauwtongvariant verspreiden, is niet precies bekend. Daarom trok de NVWA de afgelopen weken naar tien getroffen bedrijven om knutten te vangen. In het lab bekijken insectenkenners tienduizenden diertjes door de microscoop om te zien welke soorten in de val vlogen. Vervolgens onderzoeken wetenschappers in het laboratorium van Wageningen Bioveterinary Research welke soorten het blauwtongvirus bij zich dragen.

Kijk hier hoe het onderzoek in zijn werk gaat:

Gisteren startte de NVWA met het plaatsen van nieuwe vallen, om de aantallen knutten de komende tijd te monitoren. Op zo'n vijf bedrijven komen vallen: één buiten op het erf en één binnen in de stal.

Dagelijks haalt veterinair microbioloog Mathilde Uiterwijk van de NVWA de vallen leeg en in het lab wordt gekeken welke soorten het zijn en of ze besmet zijn met blauwtong. Zo moet duidelijk worden hoelang de virusverspreiding standhoudt in de winter.

Broedplaatsen

De echte oplossing voor deze uitbraak is een vaccin, zeggen deskundigen. Maar de NVWA hoopt dat dit onderzoek de verspreiding toch wat kan remmen. "Sommige knuttensoorten planten zich voort in de mest, andere soorten doen dat in de bodem", zegt NVWA-entomoloog Arjan Stroo. Als je weet waar de virusverspreiders broeden, kun je de aantallen mogelijk omlaag brengen.

"We willen ook weten of die knutten binnen evenveel voorkomen als buiten", zegt veterinair microbioloog Uiterwijk. "Heeft het zin om vee naar binnen te doen, of komen daar dezelfde soorten knutten voor in dezelfde hoeveelheden en heeft dat dus niet zo veel nut?"

Zie hieronder waar blauwtong is vastgesteld:

Boerenorganisatie LTO Nederland zit niet zo op het onderzoek te wachten. "Wetenschappelijk zal het heel zinvol zijn, maar we hebben andere prioriteiten op dit moment", reageert Saskia Duives, voorzitter van de vakgroep schapenhouderij van de brancheorganisatie. "Voor mij is dit onderzoek niet nodig. Er moet snel een vaccin komen, daar moet de minister geld voor uittrekken."

Het onderzoek voorkomt inderdaad geen uitbraken, erkent Uiterwijk. "Meer inzicht in welke knutten relevant zijn kan wel helpen om uitbraken beter te voorspellen en om bijvoorbeeld te weten met welke mogelijke ziekten we in de toekomst rekening moeten houden. Zulke informatie kan de sector helpen om zich daarop voor te bereiden. Daarnaast geeft het informatie over welke maatregelen zinvol zijn."

Bij het plaatsen en legen van de vallen merkten de NVWA-onderzoekers al dat het totale aantal knutten de afgelopen weken daalde en deskundigen verwachten dat de kou het aantal infecties met blauwtong vermindert. De kennis die het onderzoek oplevert zal dus het grootste verschil maken in het voorjaar, wanneer de temperaturen oplopen en de knutten steeds actiever worden.