Zorgen over arbeidsmigranten bij aanleg glasvezel: 'Er is van alles mis'
Netbeheerders, gemeenten en vakbond FNV maken zich zorgen over de inzet van arbeidsmigranten bij de aanleg van glasvezel. Er zijn grote twijfels of de arbeidsomstandigheden van de gravers wel in orde zijn. Netbeheerders, de eigenaren van de gasleidingen en elektriciteitskabels in de grond, zien bij de werkzaamheden steeds meer incidenten met beschadigde gasleidingen. Dat blijkt uit gegevens van de onderzoeksredactie van Nieuwsuur en NOS.
Uit cijfers die de onderzoeksredactie verzamelde blijkt dat het aantal incidenten als gevolg van de aanleg van glasvezel snel toeneemt. In het werkgebied van de drie grote netbeheerders Enexis, Liander en Stedin ontstonden er in de eerste zes maanden van dit jaar 880 gaslekken bij de aanleg van glasvezel.
In Maastricht ging het deze zomer maar net goed, vertelt Sandra Thalen, manager bij Enexis in Limburg. Gravers beschadigden een gasleiding en veroorzaakten een gaslek. Ze meldden dat niet maar dekten het gat af met zand. "Gelukkig roken omwonenden een gaslucht, waardoor we er na een paar dagen achter kwamen. Maar dat had heel anders kunnen aflopen. De vraag is niet of, maar wanneer het een keer goed fout gaat", zegt Thalen.
Het graafwerk wordt grotendeels gedaan door arbeidsmigranten. Bestuurder van FNV Bouw Margreet Pasman probeerde de afgelopen weken op verschillende plekken in het land gesprekken te voeren met de buitenlandse gravers. Dat was niet eenvoudig omdat ze vaak geen woord Nederlands, Engels of Duits spreken. Ze betwijfelt of de telecombedrijven en de hoofdaannemers serieus onderzoeken of de gravers fatsoenlijk worden betaald.
"Mensen zijn terughoudend en willen niet veel kwijt. Wat we wel zeker weten op basis van de gesprekken, is dat de arbeidstijdenwet heel fors wordt overschreden. Als je je dan bedenkt dat mensen na zo'n lange dag werken vaak nog lange ritten naar huis moeten maken, dan is dit wel heel zorgwekkend", constateert Pasman. "Hier worden de grenzen ver overschreden."
Slapen in loodsen
De gravers die de NOS en Nieuwsuur spraken vertellen allemaal dat ze iedere dag op en neer gaan vanuit Den Haag. Maar ze slapen ook in loodsen elders in het land, weet Marian Raicu. Hij is oprichter van een vakbond voor Roemenen in Nederland. Raicu onderhoudt via Facebook contact met zo'n 13.000 Roemenen die hier in Nederland aan het werk zijn. Ze worden met valse beloften over hun verdiensten naar Nederland gehaald, zegt hij.
Raicu geeft het voorbeeld van een man van 45. Hem werd verteld dat hij in Nederland 25 meter glasvezel per dag moest aanleggen. Dat bleken er uiteindelijk 45 toen hij eenmaal hier was. Het gevolg was dat hij werkdagen van 14 uur moest maken. De huisvesting die was geregeld bleek een bed te zijn in een loods op een bedrijventerrein in de buurt van Utrecht. Klagen kon niet, want dan zou hij geen geld krijgen. De man is weer teruggegaan naar Roemenië.
Een man, die alleen anoniem zijn verhaal wil doen uit angst voor zijn werkgever, vertelt voor KPN Netwerk te hebben gewerkt. Hij is na drie weken weer teruggegaan naar Roemenië vanwege een conflict over niet nagekomen afspraken. Hij kreeg zijn contract en zijn loonstrook niet en moest veel meer werken dan afgesproken. Zijn loon is niet overgemaakt, omdat hij eerst de reiskosten naar Nederland moest betalen. In een reactie laat KPN weten de zaak niet te kennen. Het bedrijf "wil het tot op de bodem uitzoeken" omdat het niet in lijn is met waar KPN voor staat.
Niet alleen de lange werkdagen zijn Pasman van de FNV een doorn in het oog. Ook de vele meldingen van graafschade zijn volgens haar een teken aan de wand. "Medewerkers dienen van tevoren te weten welke risico's er zijn en hoe ze dan moeten handelen. Gezien het aantal incidenten is het de vraag of alle werknemers die er werken daadwerkelijk op de hoogte zijn en de juiste opleiding hebben gehad", aldus Pasman. "Geluid en werkdruk zijn ook risico's. Er is van alles mis."
Ze roept de Arbeidsinspectie op hier uitgebreid onderzoek naar te doen. KPN zegt het belangrijk te vinden om aan dat onderzoek mee te doen.
Netbeheerder Enexis waarschuwt gravers in verschillende talen voor de risico's van gaslekken:
Ook gemeenten maken zich zorgen over de situatie van de buitenlandse gravers, zegt Berry Kok van het Gemeentelijk Platform Kabels en Leidingen, een kennisplatform waarbij honderd gemeenten zijn aangesloten.
Geen bouwkeet en toilet
"Ze moeten hele lange dagen maken en werken in de brandende zon, zonder bouwkeet en vaak ook zonder toilet", aldus Kok. Hij vindt dat de telecombedrijven als opdrachtgever hun verantwoordelijkheid moeten nemen. "Ze moeten daar meer geld voor over hebben. Dit moet niet kunnen in Nederland. We moeten ook met deze mensen netjes omgaan."
De Rijksinspectie voor Digitale Infrastructuur (RDI) heeft de wettelijke taak toezicht te houden op alle graafbewegingen. Dat zijn er inmiddels meer dan 800.000 per jaar. Voor dat toezicht heeft de inspectie vijf inspecteurs beschikbaar. Martijn Meijers van de RDI geeft toe dat het daarmee onmogelijk is om alle graafbewegingen goed in de gaten te houden. "Maar we doen ook veel aan voorlichting aan de voorkant en hopen dat die ook de gravers aan de sleuf bereikt."
De Arbeidsinspectie heeft de afgelopen maanden meerdere inspecties gedaan bij de aanleg van glasvezel. Ze doet op dit moment onderzoek naar de inzet van Georgiërs. Omdat zij geen EU-ingezetenen zijn wordt gekeken of zij hier legaal aan het werk zijn. Verder is er op dit moment geen speciale aandacht voor de arbeidsmigranten die glasvezelkabels leggen.
