'Zonder Hamas kunnen we weer praten over tweestatenoplossing'

Hij is een van de felste en belangrijkste tegenstanders van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, maar steunt de strijd tegen Hamas nu volledig: oud-minister, oud-generaal en bovenal oud-premier van Israël Ehud Barak. "We zijn sterk en verenigd en ik ben ervan overtuigd dat we dit gaan winnen", zegt hij tegen Nieuwsuur.

Barak heeft in zijn verschillende functies altijd gepleit voor een tweestatenoplossing, waarbij Israël en Palestina vredig naast elkaar bestaan. Hij denkt dat het uitschakelen van Hamas het gesprek hierover weer op gang kan brengen. "Netanyahu heeft die discussie steeds ontweken."

Langdurige oorlog?

Maar zo lang de oorlog voortduurt, erkent Barak, ligt elk gesprek hierover volledig stil. "Een grondoorlog in Gaza zal niet één of zes dagen duren. Maar ik geloof dat we gaan winnen, zelfs als het uitmondt in een breder conflict en Hezbollah erbij betrokken raakt."

Israël heeft er veel belang bij om de oorlog niet zo ver te laten escaleren, zegt Barak. Een extra tegenstander maakt de strijd ingewikkelder, en hoe langer de oorlog duurt en hoe meer burgerslachtoffers er vallen, hoe minder internationale steun voor Israël overblijft. "De wereld staat nu nog achter ons, maar die steun erodeert als het aantal onschuldige slachtoffers toeneemt."

De afgelopen dagen zijn er beschietingen over en weer tussen Israël en Hezbollah in Libanon. Vooralsnog lijken de partijen een grootschalige escalatie te willen voorkomen, maar de bewoners zijn er absoluut niet op gerust. Nieuwsuur spreekt in Libanon met Hezbollah-leiders:

Toch lijkt het onvermijdelijk dat er bij een grootschalig grondoffensief in de Gazastrook veel doden vallen. "We willen het hele militair operationeel vermogen van Hamas uitschakelen", zegt Barak. "Dus alle raketten, lanceerinstallaties, wapens, munitie, tunnels en commandoposten van de mensen die deelnamen aan de verschrikkelijke aanslagen waar 1300 Israëliërs bij werden afgeslacht."

"Iedereen die ergens woont waar de afgelopen twee jaar Hamas-activiteit heeft plaatsgevonden, moet weten dat die plek een doelwit is en moet vertrekken om te voorkomen dat zijn leven in gevaar komt. Helaas weten we dat bij dit soort operaties ook mensen die er niets mee te maken hebben om het leven komen."

Als minister van Defensie leidde Barak in 2009 een grondoperatie tegen Hamas. De verschillen tussen toen en nu zijn groot, zegt hij. "De aanleiding is deze keer veel verschrikkelijker. Wat we vorige week zaterdag hebben gezien, herinnert je aan wat er in Europa in de Tweede Wereldoorlog gebeurde. Zoiets hebben we nooit meegemaakt."

"In 2009 hoopten we dat een korte aanval in Gaza zou leiden tot een periode van relatieve rust in de regio. Nu is het doel om de militaire capaciteiten van Hamas volledig te ontmantelen. Dit gaat wreder en agressiever worden."

Destijds was het Baraks hoop dat een Arabische coalitie geleid door Egypte de Gazastrook tijdelijk zou willen besturen mocht Israël het hele gebied in handen krijgen. Na een halfjaar zouden de Palestijnen er zelf de macht kunnen overnemen. "Maar de Egyptenaren en de Palestijnse president Mahmoud Abbas wilden daar niet aan meewerken omdat dat het resultaat zou zijn van een Israëlische aanval."

Tweestatenoplossing was dichtbij

Barak verwacht dit keer meer bereidheid onder Arabische landen. De afgelopen jaren knoopten verschillende landen die eerder vijandig tegenover Israël stonden diplomatieke betrekkingen aan met het land. "Maar niemand kan ze dwingen. Israël is niet van plan de Gazastrook twintig jaar te besturen. Maar we zijn ertoe bereid als er een tijdlang geen andere keuze is."

Barak blijft geloven in een tweestatenoplossing waarbij Israël en de Palestijnen in eigen staten naast elkaar leven, zonder dat Palestijnen aanvallen uitvoeren op Israëlisch grondgebied en zonder dat Israëliërs land op de Westelijke Jordaanoever koloniseren.

Rond de eeuwwisseling onderhandelde hij hierover met de PLO, de organisatie die toen werd erkend als officiële vertegenwoordiger van de Palestijnen. Een vredesakkoord leek even dichtbij, maar toen Barak de verkiezingen verloor werden de gesprekken nooit afgerond.

De afgelopen jaren deed premier Netanyahu er alles aan om de tweestatenoplossing niet te hoeven overwegen, zegt Barak. "Hij liet Hamas bewust in leven door ze niet te bestrijden en door financiering van landen als Qatar toe te laten. Ondertussen hield hij de Palestijnse Autoriteit zwak." De Palestijnse Autoriteit, onder leiding van Abbas, wordt internationaal gezien als het officiële Palestijnse bestuur.

"Dus het argument van Netanyahu was steeds: we kunnen afspraken met Abbas gaan maken, maar die heeft niet eens invloed op z'n eigen volk. En niemand verwacht dat je met de terroristen van Hamas gaat onderhandelen."

Één positief gevolg van een grondoorlog kan zijn dat Hamas geen rol van betekenis meer speelt waardoor het makkelijker wordt om de gesprekken te herstarten, zegt Barak. "Hopelijk vinden we na dit alles een manier om het conflict tussen de Palestijnse gebieden en Israël recht te zetten."