Afvallen met diabetesmedicijn: producent wil het niet, maar verdient er goed aan
In de strijd tegen overtollige kilo's hebben veel mensen de afgelopen maanden hun hoop gevestigd op twee middelen van een Deense farmaceut, waaronder een voor diabetespatiënten. Hoewel de fabrikant zelf zegt dat de medicijnen daar niet voor bedoeld zijn, laten ze de kassa's bij het bedrijf flink rinkelen. Novo Nordisk is uitgegroeid tot de meest waardevolle farmaceut van Europa, met een marktwaarde van zo'n 400 miljard euro.
De populariteit van de middelen is aangewakkerd door onder anderen Tesla-baas Elon Musk en prominente TikTok-gebruikers. Die zeggen dat ze kilo's kwijtraakten door diabetesmedicijn Ozempic en Wegovy, dat daarvan is afgeleid maar is bedoeld voor mensen met ernstige zwaarlijvigheid.
Ozempic en Wegovy zijn in de VS, Groot-Brittannië, Noorwegen, Duitsland en Denemarken op de markt gebracht. Het diabetesmedicijn Ozempic wordt in Denemarken vergoed, het obesitasmedicijn Wegovy niet. Het gevolg was een run op Ozempic door mensen met zwaar overgewicht.
Dat leidde ertoe dat huisartsenposten een stop invoerden, omdat de vraag naar het diabetesmedicijn ten koste ging van de aandacht voor andere patiënten. Afgezien van de beperkte beschikbaarheid waarschuwen deskundigen dat afslankmedicatie niet zomaar gebruikt moet worden, zeker niet om die paar vakantiekilo's kwijt te raken.
Insuline
Ondanks alle mitsen en maren leggen de medicijnen het Deense bedrijf dus geen windeieren en dat in het jaar dat de farmaceut honderd jaar bestaat. Een eeuw geleden reisde August Krogh, een Deense arts en wetenschapper, samen met zijn vrouw Marie naar de VS om daar lezingen te geven.
Marie Krogh, ook arts, had diabetes en het echtpaar maakte een tussenstop bij een onderzoeksinstituut in Canada, waar met insuline tegen diabetes werd geëxperimenteerd. Zo werd de basis gelegd voor Novo Nordisk, dat nu al honderd jaar lang insuline maakt in het Scandinavische land.
Verzadigingshormoon
Decennialang was Novo Nordisk een gewoon bedrijf in Denemarken, totdat de farmaceut in 2018 Ozempic op de markt bracht, gevolgd door Wegovy. Dat medicijn lijkt op Ozempic, maar dan met een hogere dosis semaglutide. Dat is een nagemaakt verzadigingshormoon dat in de darmen wordt aangemaakt en er in verhoogde concentratie toe leidt dat de eetlust verdwijnt en je daardoor afvalt. Het blijkt effectief voor mensen met zwaar overgewicht.
De medicijnen zijn daardoor een goudmijn geworden voor de fabrikant. "In een klein land als Denemarken heeft Novo Nordisk extra veel impact", zegt econoom Martin Jes Iversen, vice-decaan van de Copenhagen Business School. Bijzonder bij Novo Nordisk is dat niet alleen de ontwikkeling van medicijnen en de hoofdkantoren in Denemarken gevestigd zijn, maar ook de gehele productie. "Dat is ongebruikelijk voor een grote multinational. Meestal wordt de productie naar het buitenland verhuisd."
Novofonds
Bovendien is er het Novofonds, de meest vermogende maatschappelijke stichting ter wereld. Het Novofonds is grootaandeelhouder van Novo Nordisk met een meerderheid aan stemmen in de aandeelhoudersvergadering.
Iversen: "Het feit dat het farmaceutisch bedrijf wordt aangestuurd door een stichting, betekent dat er stabiliteit heerst rondom het eigenaarschap en het bedrijf een langetermijnstrategie van 10 à 20 jaar kan ontwikkelen. Bovendien is via het fonds vastgelegd dat er geïnvesteerd moet worden in Deens wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling." Zo werd het 'verzadigingshormoon', dat de basis vormt voor het nieuwe obesitasmedicijn, ontdekt en nagemaakt op de Universiteit van Kopenhagen.
Dat hormoon helpt mensen bij afvallen, zeggen de onderzoekers, maar het zal bij sommige mensen ook veel levensplezier wegnemen:
De ontwikkeling van het nieuwe type medicijn wordt als een doorbraak beschouwd in de behandeling van obesitaspatiënten. De ontdekker van het hormoon, de Deense professor Jens Juul Holst van de Universiteit van Kopenhagen, is er blij mee. Maar hij plaatst ook een kanttekening: "We moeten ons toch gaan afvragen hoe het komt dat we allemaal zo dik worden."
De verwachting is dat concurrenten, zoals het Amerikaanse bedrijf Eli Lilly, binnen een paar jaar een goedkoper alternatief met een iets andere samenstelling op de markt brengen. Dat hoeft niet per definitie een terugval voor Novo Nordisk te betekenen: door het vermogende Novofonds zal de farmaceut vermoedelijk steeds een stap voor blijven in de ontwikkeling van nieuwe medicijnen.
Het recente succes van Novo Nordisk heeft grote, positieve gevolgen voor de Deense economie. De centrale bank voorspelde voor dit jaar een economische groei van 0,9 procent. Daarbij werd vermeld dat als de multinational er niet was geweest, er van een groei geen sprake zou zijn.
