Oudste houtconstructie ooit gevonden: bijna 500.000 jaar oud

Wetenschappers hebben bij de Kalambo-waterval in Zambia de oudste houtconstructie ooit aangetroffen. Die is naar schatting 476.000 jaar oud en bestaat uit twee planken, waarvan de ene een inkeping bevat die duidelijk met gereedschappen is aangebracht.

Het is het vroegste bewijs wereldwijd dat mensen doelbewust houtdelen bewerkten om een constructie te maken. Tot nu toe waren er alleen speren en graafstokken gevonden, gemaakt uit een enkel stuk hout. De vondst, waarover is gepubliceerd in het wetenschappelijke blad Nature, is ook uitzonderlijk omdat hout zeer vergankelijk is. Alleen als het permanent onder water staat, of juist permanent droog is, kan het heel soms zo lang behouden blijven.

De onderzoekers gebruikten luminescentiedatering om te bepalen hoe oud het hout is. Met die techniek kun je vaststellen hoe lang geleden het zand rond de vondst voor het laatst is blootgesteld aan zonlicht. Vanwege onzekerheden houden de onderzoekers er rekening mee dat de constructie 23.000 jaar jonger of ouder kan zijn dan de genoemde 476.000 jaar.

"De datering ziet er overtuigend uit", zegt steentijdarcheoloog Gerrit Dusseldorp van Universiteit Leiden, zelf niet betrokken bij het onderzoek. "De analyse van de houtbewerkingssporen is onder meer gedaan door de Belgische archeoloog Veerle Rots, die is daar echt heel goed in."

Het belang van hout

De inkeping maakt duidelijk dat de vroege mensensoort die hem aanbracht, niet slechts wat stukken hout op elkaar heeft gelegd, zoals vogels en bevers doen als ze een nest of dam bouwen. Het gebruik van hulpmiddelen om nieuwe hulpmiddelen te maken is een typisch menselijke vaardigheid, benadrukt archeoloog Annemieke Milks in een apart artikel in Nature.

De vondst werpt niet alleen licht op de technische vaardigheden die vroege mensensoorten een half miljoen jaar geleden al hadden. Hij laat ook zien dat hout waarschijnlijk een grotere rol speelde in de technologische ontwikkeling van de mens dan gedacht.

Houten Tijdperk

De studie is in zijn ogen een duidelijk bewijs dat mensen een kleine 500.000 jaar geleden al in staat waren om houten constructies te maken. Sterker nog: omdat hout zelden zo lang bewaard blijft, is de kans groot dat er in die tijd nog geavanceerdere dingen van het materiaal werden gemaakt: "Wat ze hebben gevonden, was voor die tijd denk ik niet state of the art".

De onderzoekers zelf suggereren dat de constructie deel kan hebben uitgemaakt van een grotere structuur, bijvoorbeeld een looproute, een verhoogd platform of een plek om te leven. Daarvan is Dusseldorp minder overtuigd: "Dat is niet bewezen met deze vondst", vindt hij.

En hij ziet al helemaal geen bewijs voor de suggestie dat de makers geen nomaden waren, maar op één plek woonden: "Er zijn genoeg voorbeelden van nomadische stammen die structuren maakten".

Wat deze studie wel nog duidelijker maakt, is hoe belangrijk hout voor de vroege mens was. "Ik zeg het al langer: het Stenen Tijdperk zou eigenlijk het Houten Tijdperk moeten heten. Maar ja, dat hout vind je hoogst zelden terug".