Vijf door Iran vrijgelaten Amerikanen zijn terug in VS

De vijf Iraanse-Amerikanen die met de veelbesproken gevangenenruil zijn vrijgelaten door Iran zijn aangekomen in de Verenigde Staten. Het vliegtuig landde rond kwart voor vijf 's ochtends (lokale tijd) op een militair vliegveld in de buurt van Washington DC.

Van drie van de vrijgelaten Amerikanen is de identiteit bekendgemaakt. Het gaat om de twee zakenmannen Siamak Namazi (51) en Emad Shargi (59) en milieuactivist Morad Tahbaz (67). Namazi werd in 2015 opgepakt in Iran, de twee anderen in 2018. Alle drie werden ze beschuldigd van spionage. Op verzoek van de familie is de identiteit van de vierde en vijfde vrijgelaten gevangenen niet bekendgemaakt.

Maandenlang werd er onderhandeld over de deal in en door Qatar. Delegaties van beide landen zaten daar in aparte hotels op korte afstand van elkaar, waarbij de bemiddelaars voortdurend heen en weer pendelden. Washington verbrak in 1980 de diplomatieke banden met Teheran na de bestorming en bezetting van de Amerikaanse ambassade in de Iraanse hoofdstad.

Qatar heeft de hoop uitgesproken dat de VS en Iran ook weer met elkaar in gesprek gaan over kwesties als het Iraanse atoomprogramma. Maar analisten zijn sceptisch en verwachten niet dat de uitruil van gedetineerden tot een diplomatieke doorbraak leidt. Drie van de vijf vrijgelaten Iraniërs die in Amerika gevangen zaten, hebben ervoor gekozen niet terug te vliegen naar Iran.

Nieuwe sancties

Voorwaarde voor deze gevangenenruil was dat de VS bevroren Iraanse tegoeden van 6 miljard dollar vrij zou geven. Het geld zat vast in Zuid-Korea, dat veel olie afneemt van Iran. De gevangenenruil kon doorgaan nadat het geld vanuit Seoel naar rekeningen in de Qatarese hoofdstad Doha was overgemaakt.

Het vrijgegeven Iraanse tegoed moet volgens de afspraak worden besteed aan humanitaire hulp en mag niet worden uitgegeven aan het Iraanse atoomprogramma en de mogelijke ontwikkeling van kernwapens.

Vlak na de gevangenenruil kondigde de VS meteen nieuwe sancties aan tegen Iran, gericht tegen de voormalige president van het land Ahmadinejad en het Iraanse ministerie van Inlichtingen. Wat voor sancties het zijn, is niet bekendgemaakt. President Biden heeft nieuwe strafmaatregelen uitgeroepen vanwege de betrokkenheid bij het onterecht vastzetten van onder anderen Robert Levinson en het gebrek aan antwoorden rond die zaak.

De gepensioneerde FBI-agent verdween in 2007 van het Iraanse eiland Kish. Na een loopbaan bij de FBI was Levinson aan de slag gegaan als privédetective. Iran heeft altijd gezegd dat het land niets met zijn verdwijning te maken heeft, de Amerikanen zeggen dat hij is gegijzeld door Iraanse geheime diensten en vermoedelijk daar in gevangenschap is gestorven.