VS en Iran wisselen gevangenen uit na vrijgeven Iraanse miljarden
De VS en Iran hebben, zoals was aangekondigd, enkele gevangenen geruild. Het is een zeldzaam moment van samenwerking tussen de twee aartsvijanden, waar lange onderhandelingen aan voorafgingen.
Vijf mensen met zowel de Amerikaanse als Iraanse nationaliteit die vastzaten in Iran zijn vanuit Teheran naar Qatar gevlogen. Vervolgens reizen ze door naar de VS. Het vijftal wordt vergezeld door twee familieleden uit Teheran.
De vijf Amerikanen kwamen eind van de middag aan in Qatar:
De VS heeft vijf Iraniërs vrijgelaten, van wie er twee naar Qatar zijn gereisd. Drie willen niet terug naar Iran. Qatar heeft bemiddeld in de kwestie.
Een belangrijke voorwaarde van Iran was dat de VS bevroren Iraanse tegoeden ter waarde van 6 miljard dollar zou vrijgeven. Het geld zat vast in Zuid-Korea, dat veel olie afneemt van Iran. De gevangenenruil kon doorgaan nadat het geld vanuit Seoel naar rekeningen in de Qatarese hoofdstad Doha was overgemaakt.
Het vrijgegeven Iraanse tegoed moet volgens de afspraak worden besteed aan humanitaire hulp en mag niet worden uitgegeven aan producten die op de Amerikaanse sanctielijst staan. Iraanse staatsmedia noemen het niet meer dan terecht dat Washington het geld vrijmaakt, "want de tegoeden waren illegaal bevroren".
De Amerikaanse sancties hangen samen met het Iraanse atoomprogramma en de mogelijke ontwikkeling van kernwapens.
VS komt gelijk met nieuwe sancties
Vlak na de gevangenenruil maakte president Biden nieuwe sancties bekend tegen Iran. De strafmaatregelen worden ingesteld tegen Mahmoud Ahmadinejad, die president was van 2003 tot 2013, en tegen de huidige minister van Inlichtingen.
Biden wil het tweetal naar eigen zeggen straffen voor hun betrokkenheid bij het onterecht vastzetten van personen. Biden trad niet in detail of de twee prominente Iraniërs ook direct betrokken waren bij de detentie van de vijf vrijgelaten Amerikanen. Uit de verklaring wordt ook niet duidelijk welke sancties worden ingesteld.
Biden heette de groep vrijgelaten gevangenen alvast welkom thuis. Verder roept hij Amerikanen op onder geen enkele omstandigheid naar Iran te reizen vanwege het risico op ontvoering. Iedereen die wel dat risico neemt "hoeft niet te verwachten dat ze ook wel vrijgelaten kunnen worden", zei Biden.
Zakenmannen en milieuactivist
Van drie vrijgelaten Amerikanen is de identiteit bekendgemaakt. Het zijn de twee zakenmannen Siamak Namazi (51) en Emad Sharqi (59), en de 67-jarige Morad Tahbaz. Hij is een milieuactivist die ook de Britse nationaliteit heeft. Ze waren alle drie door Iran beschuldigd van spionage, een beschuldiging die ze allemaal hebben tegengesproken.
Er is maanden over de deal onderhandeld in Qatar. Delegaties van beide landen zaten daar in aparte hotels op korte afstand van elkaar, waarbij de bemiddelaars voortdurend pendelden van de een naar ander. Washington verbrak in 1980 de diplomatieke banden met Teheran na de bestorming en bezetting van de Amerikaanse ambassade in de Iraanse hoofdstad.
De onderhandelingen over de gevangenenruil legden een flinke hypotheek op de al zeer slechte verhouding tussen de twee landen. Qatar heeft de hoop uitgesproken dat de VS en Iran ook weer met elkaar in gesprek gaan over kwesties als het Iraanse atoomprogramma. Maar analisten zijn sceptisch en verwachten niet dat de uitruil van gedetineerden tot een diplomatieke doorbraak leidt.
