Torenhoge jeugdwerkeloosheid, Chinese jongeren gaan maar wat anders doen

• 

  Sjoerd den Daas

  correspondent China

Nog nooit telde China zoveel hoogopgeleiden als nu. Maar jonge afgestudeerden komen door de economische crisis maar moeilijk aan de bak: ruim één op de vijf Chinese jongeren is werkloos. Anderen hebben überhaupt geen zin meer om mee te gaan in de stressvolle mallemolen van het werkende bestaan en verlaten de stad voor het platteland.

Li Yi heeft even geroken aan het werkende leven in de stad. Niets voor hem, luidde de conclusie al snel. "De druk die het bedrijf me oplegde was groot, het salaris matig," vertelt hij. "Elke dag was ik alleen al twee uur kwijt om op mijn werk te komen." Samen met drie vrienden gooide hij het roer om.

Hij ruilde techstad Hangzhou in voor het platteland van Jingdezhen. de plek die ook wel de 'porseleinhoofdstad van de wereld' wordt genoemd. "Hier kun je je eigen ding doen, zonder dat je je te veel zorgen hoeft te maken." Hij huurt een studio waar hij, naast zijn eigen leven, ook het pottenbakambacht vorm probeert te geven.

Honderden sollicitatiebrieven

"Dit ontwerp gaat over een jonge werkende", zegt Li, die een blauwwit kopje uit de kast trekt. Op het kopje is iemand te zien die om negen uur 's ochtends wakker schrikt. Een knipoog naar de hoge werkdruk in China, ook wel bekend als '996': werken van negen uur 's ochtends tot negen uur 's avonds, zes dagen per week. Formeel in strijd met Chinese arbeidswetten, maar in de praktijk nog lang niet uitgebannen.

Gedesillusioneerde jongeren uit de stad gaan maar wat anders doen:

"Hij is laat en in paniek", zegt Li over de jongen op de theekop. "Je wordt dan direct gekort op je salaris." Heel anders is dat in de bergen van Jingdezhen, een plek waar niemand de wekker lijkt te zetten. "Het tempo ligt hier laag, de kosten voor levensonderhoud ook."

Ook Douzi is in Jingdezhen, al wilde ze best werken in de stad. Maar dat bleek lastig, vertelt ze. Afgelopen jaar schreef ze "vele honderden" sollicitatiebrieven. "Misschien waren het er meer dan duizend. Maar je concurreert met een groot aantal afgestudeerden. Vaak kreeg ik niet eens antwoord." Voor haar reden om te kiezen voor een cursus pottenbakken.

Het zijn gedesillusioneerde jongeren, zegt pottenbakker Fang Songbin, oprichter van atelier 'Wensong waar Douzi in de leer is. "Vanwege de problemen op de arbeidsmarkt." Hij heeft weinig op met het arbeids-ethos dat veel werkgevers verwachten. "Ik heb nog nooit gewerkt", lacht hij. "Hier doe je wat je zelf wilt, dat voelt niet als werk."

Afgelopen zomer studeerden 12 miljoen Chinezen af aan een universiteit. Hoeveel daarvan inmiddels een baan hebben, is onduidelijk. Sinds juni, toen het jeugdwerkloosheidscijfer uitkwam op 21,3 procent, publiceert het Chinese statistiekbureau geen data meer. Het is een publiek geheim dat Peking niet houdt van slecht nieuws, al zegt het zelf dat het gaat om een 'tijdelijke publicatiepauze' die bedoeld is om de rekenmethode tegen het licht te houden.

Economen zijn sceptisch over het cijfer. Zhang Dandan, hoogleraar aan de prestigieuze National School of Development van de Peking Universiteit, denkt dat de problemen zwaar zijn onderschat. Als ook jongeren worden meegenomen die financieel tijdelijk op hun ouders moeten leunen of zelfs helemaal niet meer solliciteren, zou het cijfer hoger kunnen liggen. Ze houdt rekening met een cijfer van 46,5 procent.

Ontberingen

Van partijbaas Xi Jinping kregen jongeren een al eerder uitgesproken duidelijke leidraad voor hun toekomst: "De jeugd moet luisteren naar de woorden van de Partij, de Partij volgen en dromen omarmen. Ze moeten ernaar streven goede jongeren te zijn in het Nieuwe Tijdperk en bereid zijn bitter te eten."

Ontberingen doorstaan, betekent dat vrij vertaald. Al lijken de jongeren in Jingdezhen zich van die woorden niet al te veel aan te trekken. "Ik doe iets wat ik leuk vind", zegt Li. "Dat is niet te vergelijken met een baan, waar je in- en uitklokt." Over geld maakt hij zich weinig zorgen. "Voor een paar honderd yuan per maand - omgerekend ver onder de 100 euro - kun je hier al een kamer huren."

De malaise voor jongeren op de arbeidsmarkt, verergerd door corona, maakt dat het aantal Chinezen dat voor het eerst een huis koopt ook blijft dalen. In vergelijking met de tweede helft van 2020 ligt het aantal starters 65 procent lager, stelt zakenbank UBS. De daling van de huizenprijzen, die nog niet ten einde is, lokt tot nu toe weinig nieuwe kopers. Een huis kopen, de financiën: in Jingdezhen zijn ze er überhaupt niet meer mee bezig zijn.

"Als geld het allerbelangrijkste zou zijn, zou ik hier niet zitten", zegt Douzi. "Het gaat mij er om dat ik doe wat ik leuk vind. Dat is, net als vrijheid, voor mij nu het belangrijkste."