Criminelen niet steeds jonger, plegen ook geen zwaardere delicten

Anders dan vaak wordt aangenomen, plegen jongeren niet steeds zwaardere misdrijven op steeds jongere leeftijd. Dat blijkt uit onderzoek van het CBS en het WODC, het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum.

De onderzoekers keken naar minderjarigen (tot 18 jaar) en jongvolwassenen (tot 23 jaar) die in aanraking kwamen met justitie. Van 2010 tot en met 2021 is dit aantal jonge verdachten gehalveerd.

De laatste jaren is de daling gestopt en bleef het aantal jonge verdachten stabiel. Van een groei van de jeugdcriminaliteit is op de langere termijn dan ook geen sprake. Wel nam het aantal jonge verdachten vorig jaar weer iets toe tot een kleine 40.000 in totaal.

Bekijk hier het aantal jonge verdachten en veroordeelden:

Dat daders steeds jonger zijn, zoals regelmatig wordt geconstateerd, blijkt niet uit het onderzoek. "Het omgekeerde lijkt eerder het geval", schrijven de onderzoekers. "Er is juist een verschuiving richting 18 jaar of ouder te zien."

Zorgen om jongeren

De afgelopen jaren uitten politie, Openbaar Ministerie en burgemeesters ook regelmatig hun zorgen over jongeren die steeds zwaardere misdrijven plegen. Soms was dat naar aanleiding van steekpartijen, soms vanwege explosies of zelfs liquidaties.

Maar ook het beeld dat jongeren betrokken zijn bij steeds ernstiger delicten, klopt volgens het nieuwe onderzoek niet zonder meer. Na 2017 was er een lichte toename van minderjarigen die zwaar geweld gebruikten, maar volgens de onderzoekers is het de vraag of deze trend echt doorzet. Vorig jaar zag het Openbaar Ministerie juist weer een daling van het aantal jongeren dat wordt verdacht van ernstig geweld.

Lokale verschillen

Dat het Openbaar Ministerie de afgelopen jaren een toenemend aantal zware zaken voorbij zag komen, wil volgens de onderzoekers niet meteen zeggen dat de jeugdcriminaliteit verergert. Mogelijk zijn na de coronapandemie de ernstigste zaken als eerste opgepakt, of zijn er meer jeugdzaken buiten de rechter om afgedaan waardoor alleen de zwaarste zaken overbleven. Ook vergelijkt het OM vaak alleen met het jaar ervoor.

Bovendien kunnen er lokale verschillen zijn; op de ene plek kan het aantal incidenten stijgen en op de andere plek dalen. Het aantal minderjarige daders nam volgens het onderzoek sterk af in steden als Rotterdam en Amsterdam.

Meisjes

Wel blijken minderjarigen vaker betrokken bij cybercriminaliteit, al blijft hun aantal klein. Kanttekening hierbij is wel dat weinig mensen aangifte doen van online misdrijven en dat de opsporing beperkt is, dus het is maar de vraag hoeveel daders daadwerkelijk in beeld zijn.

De meeste jongeren worden verdacht van diefstal. Opvallend is dat daar steeds meer meisjes tussen zitten; vorig jaar ging het om een kwart van alle minderjarige verdachten. Meisjes worden vooral verdacht van winkeldiefstal.

De onderzoekers gingen ook de herkomst na van jeugdige verdachten. Het aantal jongeren van Marokkaanse of Antilliaanse afkomst blijft oververtegenwoordigd in de statistieken, maar hun aandeel laat sinds 2020 wel een scherpe daling zien.

Hoe deze ontwikkelingen te verklaren zijn, staat niet in het rapport. Nadere duiding van de cijfers volgt pas later.