Nog een lokale supermarkt verdwenen: Jan Linders sluit deuren

• Julius Moorman

  redacteur economie

Voor de laatste keer vulden klanten vanochtend hun boodschappenkar bij de Jan Linders-supermarkt in Venray. Om 13.00 uur sloot de winkel definitief zijn deuren. Over een kleine drie weken gaan die deuren weer open, maar dan als toegang tot een filiaal van Albert Heijn. Hiermee maakt ook de kenmerkende donkerblauwe Linders-kar plaats voor het lichtblauwe model van AH.

De Jan Linders in Venray staat niet op zichzelf. Steeds vaker worden regionale supermarkten opgenomen door grote ketens. Zo kondigden supermarktketens Nettorama en Boni twee weken geleden aan te fuseren onder de naam Nettorama. Supermarkten als Edah, Konmar, Super de Boer, C1000 en Emté verdwenen eerder van het toneel. Nu volgt Jan Linders: 52 van hun vestigingen worden Albert Heijns, te beginnen met die in Venray. De rest wordt afzonderlijk verkocht.

Waarom lukt het de kleine supermarkt niet om op te boksen tegen de grote ketens, en hoe erg is dat?

'Albert Heijn was de vijand'

Tot 1963 was oprichter Jan Linders melkboer, maar toen besloot hij de eerste supermarkt van de regio te openen. Dit was de start van een succesvolle keten met 63 winkels in Limburg, Noord-Brabant en Gelderland.

Zijn lijfspreuk 'Houd van de mensen, dan houden de mensen van jou' is nog altijd zichtbaar in de filialen. Met een assortiment toegespitst op de zuidelijke behoefte, zoals ter plekke gebakken vlaaien en zuurvlees, was Linders' populariteit groot. In 2006 werd Linders door de regionale omroep L1 postuum uitgeroepen tot grootste Limburger aller tijden.

Zijn zoon vertelde aan het FD dat hij voor boodschappen vroeger kilometers omreed omdat er in zijn woonplaats nog geen Linders-supermarkt zat, en Albert Heijn 'de vijand' was. Maar in december kondigde het bedrijf aan dat de supermarkt na bijna zestig jaar ophoudt te bestaan als zelfstandig merk en verder gaat als franchisenemer van uitgerekend Albert Heijn.

Deze winkels verdwenen eerder uit het straatbeeld:

Volgens retaildeskundige Paul Moers zijn er meerdere factoren waardoor deze vaak geliefde winkels het onderspit delven tegenover de grotere ketens.

Zo zijn er schaalvoordelen: grotere ketens kunnen gemakkelijker investeren in technologische modernisering, zoals robotisering, IT-systemen en kunstmatige intelligentie, doordat ze meer financiële slagkracht hebben. Daarnaast verandert het consumentengedrag en is een duidelijke verschuiving merkbaar richting online winkelen en one stop shops, grotere winkels waar je terechtkunt voor al je boodschappen.

Hoewel veel supermarkten met hun webwinkel nog niet direct winst maken, is het volgens Moers essentieel voor zowel klantbinding als marktaandeel. "De kosten die gepaard gaan met al deze veranderingen, zijn voor de kleinere supermarktketens simpelweg te hoog."

Lokale charme en identiteit

Een bezoek aan de inmiddels bijna lege Jan Linders-supermarkt in Venray leert dat het verdwijnen van regionale supermarkten voor sommige mensen een verlies van lokale charme en identiteit betekent.

Een klant noemt de situatie "waardeloos". "Ik ben bang dat het duurder wordt," zegt hij. Het doet een toerist die in Venray op vakantie is, denken aan eerdere overnames in zijn buurt: "In Noord-Holland hadden we Deen, een echte volkssupermarkt. Ze deden veel voor de omgeving, zoals het sponsoren van plaatselijke verenigingen." Sinds de overname door Albert Heijn zou dat veranderd zijn.

Voor lokale leveranciers hoeft dit soort overnames niet het einde te betekenen. Grote ketens zoals Jumbo, AH en Lidl zeggen actief betrokken te zijn bij duurzaamheidsinitiatieven en lokale inkoop. Volgens Jan Linders blijven in elk geval ook de kenmerkende zuidelijke producten beschikbaar na de overname.

Onaanvaardbare machtspositie

Met de overname van Jan Linders breidt Albert Heijn verder uit. Uit gegevens van marktonderzoeker NielsenIQ blijkt dat het Zaanse supermarktbedrijf in 2021 veruit de grootste was in Nederland met een marktaandeel van 35,9 procent. Daarna volgen Jumbo met 21,8 procent en Lidl met 10,7 procent. Deze dominantie roept ook de vraag op of sommige ketens niet te machtig worden.

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) stelt dat bedrijven groot mogen zijn zolang ze geen misbruik maken van hun dominante positie. "Er is geen vastgesteld marktaandeelpercentage waarbij we dominantie als een probleem beschouwen", zegt een woordvoerder.

Bij het beoordelen van een mogelijke onaanvaardbare machtspositie kijkt de ACM onder meer naar de mogelijkheden voor consumenten om binnen een redelijke reistijd een concurrerende supermarkt te bereiken. Als consumenten deze keuze niet hebben, kan de ACM ingrijpen.

Valt er nog wat te kiezen?

Moers voorspelt een landschap gedomineerd door reuzen zoals Jumbo, AH, Plus, Aldi en Lidl. "Kleinere ecologische spelers kunnen zich handhaven dankzij hun niche-aanpak." De uitdaging ligt volgens hem bij middelgrote supermarkten zoals Nettorama en Hoogvliet. De vraag is of zij zich staande kunnen houden tegenover titanen zoals Albert Heijn, zegt Moers.