Advies aan gemeenten: toon financiële problemen in 'realistische' begroting
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) adviseert gemeenten om over een paar jaar geen sluitende begroting meer in te dienen. De financiële problemen bij veel gemeenten zijn volgens de VNG dusdanig groot dat er sprake is van een "uitzonderlijke financiële situatie".
Voor volgend jaar en 2025 adviseert de VNG gemeenten nog wel een sluitende begroting in te dienen, waarbij de inkomsten en uitgaven in balans zijn. Voor de jaren daarna moeten de 342 Nederlandse gemeenten wat de VNG betreft aan het Rijk laten zien dat ze te weinig geld hebben om alle taken uit te voeren. Voor 2026 en 2027 zouden gemeenten daarom een "realistische begroting" moeten indienen.
Uit onderzoek van accountant BDO bleek begin dit jaar al dat zes op de tien gemeenten in 2026 in de rode cijfers terecht zullen komen, met een tekort hebben van in totaal 600 miljoen euro.
Woningbouw
In het verleden was het zo dat de grootte van het gemeentefonds meebewoog met de uitgaven van de Rijksoverheid. Gemeenten halen een behoorlijk deel van hun inkomsten uit dat fonds. Dit jaar gaat het om bijna 40,5 miljard euro, maar de komende jaren gaat dat bedrag met miljarden omlaag. Volgens de Voorjaarsnota zit er in 2027 nog 35 miljard euro in het fonds.
"We kunnen onze taken niet uitvoeren", zegt Hester van Buren. Zij is wethouder Financiën namens de PvdA in Amsterdam en lid van de financiëncommissie van de VNG. De afgelopen jaren kregen gemeenten er veel taken bij, bijvoorbeeld op het gebied van jeugdzorg. Tegelijk werden er bezuinigingen doorgevoerd.
"In Amsterdam hebbenwe ook een enorme opgave in verduurzaming en woningbouw", zegt ze in het NOS Radio 1 Journaal. "Er is een wooncrisis, maar het ontbreekt aan het geld. Als je wijken bouwt, kun je geen maatschappelijke voorzieningen realiseren zoals scholen of infrastructuur."
Val van het kabinet
Volgens Van Buren is het dan ook een waarschuwing aan de landelijke politiek: "Het gaat zo niet langer. We waren in gesprek met Den Haag, maar door de val van het kabinet gaat het nog langer duren en is de onzekerheid nog groter. We kunnen geen structurele investeringen doen. Dat heeft gevolgen voor met name de verduurzaming en het sociale domein."
De wethouder rekent erop dat de problematiek snel wordt opgelost. Dat kan volgens haar bijvoorbeeld door terug te gaan naar het oude systeem, waarbij de uitgaven van het Rijk gekoppeld worden aan de grootte van het gemeentefonds. Ze hoopt in ieder geval snel op actie vanuit de landelijke politiek.
Problemen met de toezichthouders verwacht Van Buren niet. De provincies houden toezicht op de gemeentebegrotingen. "De provincies begrijpen ook het probleem", zegt ze. "Die kijken naar het geheel van de begroting. Vooralsnog heb ik nog geen geluiden gehoord dat we onder toezicht of iets dergelijks komen te staan. Ik neem aan dat de provincies ook naar Den Haag communiceren dat er wel iets moet gebeuren."
