Het is niet vaak zo spannend in Brussel. Een paar dagen voor de stemming over de veelbesproken Natuurherstelwet is het nog onzeker of het Europees Parlement voor of tegen het wetsvoorstel van Eurocommissaris Frans Timmermans gaat stemmen. Ondertussen beschuldigen Europarlementariërs elkaar van het vooropstellen van 'politieke ego's' boven een inhoudelijke discussie.
Meestal lukt het in het Parlement om voorafgaand aan een stemming tot een breed gedragen compromis te komen. Dat is nu niet het geval. Nieuwsuur sprak de afgelopen dagen met Europarlementariërs die het beeld bevestigen dat het aannemen of afwijzen van de wet komende week aankomt op enkele stemmen.
Als wij volgende week vijf zieken hebben, kan dat al betekenen dat we geen meerderheid halen.
De Natuurherstelwet is een voorstel van de Europese Commissie om natuurgebieden in Europa waarmee het nu niet goed gaat te verbeteren. Volgens de Commissie is dat hard nodig, omdat 80 procent van de natuurgebieden in slechte staat zou verkeren. Landen moeten met een 'nationaal herstelplan' komen om ervoor te zorgen dat de natuur er weer op vooruitgaat.
De plannen kwamen verantwoordelijk Eurocommissarissen Frans Timmermans en Virginijus Sinkevičius op forse kritiek te staan. De wet is volgens tegenstanders 'te vaag' en daardoor is de juridische impact op bijvoorbeeld woningbouw en infrastructurele projecten volgens hen onduidelijk.
Met name de christendemocraten (EVP), de grootste groep binnen het Europees Parlement, bieden fel verzet. Zij verwijten de Commissie te hard van stapel te lopen en onduidelijkheden in het voorstel niet weg te kunnen nemen. Europarlementariër van het CDA en vicepresident van de christendemocraten Esther de Lange: "Als ik niet weet wat deze wet in een dichtbevolkt gebied als Nederland gaat betekenen, dan ben ik niet bereid dat risico aan te gaan."
Andersom verwijten de sociaaldemocraten (S&D) de christendemocraten dat zij al maanden weigeren te onderhandelen over het voorstel. Achter de kritiek van de christendemocraten schuilt daarom meer, zegt PvdA'er Mohammed Chahim, vicevoorzitter van de S&D en Europarlementariër. "Het gaat vooral om ego's, denk ik." Volgens Chahim is het een persoonlijke strijd geworden onder leiding van Manfred Weber, leider van de christendemocraten.
Onzin, zegt De Lange. "Ik ken tot nu toe maar één groot ego in dit dossier en dat is het ego van Frans Timmermans."
De onderlinge frustratie komt de onderhandelingen niet ten goede, zegt Europarlementariër voor GroenLinks Bas Eickhout. "Het wordt nu bijna een gevecht wie zijn gezicht gaat verliezen. Dat is zelden goed voor de inhoud."
Eickhout, die met GroenLinks onderdeel is van de Europese groep De Groenen, is groot voorstander van de wet. Hij voorziet geen problemen met het door tegenstanders gevreesde 'verslechteringsverbod'.
Handreikingen Timmermans
Dat verslechteringsverbod is een onderdeel van het wetsvoorstel dat lidstaten verplicht te voorkomen dat natuurgebieden verder verslechteren. Zo'n verbod geldt al voor Natura-2000-gebieden. Het vormde de juridische basis voor de stikstofuitspraak van de Raad van State die leidde tot de huidige stikstofcrisis.
De vrees van tegenstanders van de Natuurherstelwet is dat Nederland nog meer in de problemen komt met bijvoorbeeld woning- en wegenbouw als zo'n verbod ook voor natuur buiten Natura-2000-gebieden gaat gelden.
Die zorgen zijn ongegrond, zegt Eurocommissaris Frans Timmermans. Hij stelt dat voor natuur buiten Natura-2000 minder strenge regels gelden. Zo is er een uitzonderingsgrond voor projecten van groot publiek belang. Maar wat daar precies onder valt, is volgens tegenstanders van de natuurherstelwet niet duidelijk genoeg beschreven.
Vorige maand stuurde Timmermans een brief naar het Europees Parlement met daarin enkele handreikingen. Een daarvan is een zachtere formulering van het verslechteringsverbod. De verplichting voor lidstaten om verslechtering van natuurgebieden te voorkomen, kan worden aangepast naar een verplichting om maatregelen te nemen om verslechtering te voorkomen. Verplichte inspanning, geen verplicht resultaat.
Daarmee weet hij de critici nog niet te overtuigen. Volgens Europarlementariër Jan Huitema (VVD) blijft de formulering van het verslechteringsverbod te vaag. Huitema's VVD is, net als D66, onderdeel van de liberale groep van het Europarlement (RENEW). Daar zit de grootste spanning, want de groep is intern verdeeld over het wetsvoorstel. En daardoor kunnen de liberalen de wet naar verwachting aanstaande woensdag maken of breken.
Gezamenlijk standpunt
De Europarlementariërs van RENEW kwamen afgelopen woensdag bij elkaar om een gezamenlijk standpunt te bepalen. "Maar dat is nog niet helemaal gelukt. De groep is nog verdeeld," zegt Huitema als hij na afloop naar buiten loopt. De kans is groot dat de liberalen daarom ook verdeeld zullen stemmen, waardoor tot aan de stemming onduidelijk blijft of de voor- of tegenstanders een meerderheid halen.
Aanstaande dinsdag debatteert het Europees Parlement plenair over de Natuurherstelwet. Woensdag stemmen de parlementariërs. Zij kunnen in de eerste stemronde ervoor kiezen het voorstel van Timmermans geheel te verwerpen. Gebeurt dat niet, dan wordt er over aanpassingen aan losse onderdelen van de wet gestemd, zoals het verslechteringsverbod.
