EU-ministers stemmen over natuurherstelwet: 'Discussie alleen al winst voor natuur'
Het is een spannende dag voor Eurocommissaris Frans Timmermans en zijn natuurherstelwet. Naar verwachting stemt een meerderheid van de 27 EU-ministers van Milieu in Luxemburg voor een sterk afgezwakte variant van de wet. Nederland blijft tegen.
In juni vorig jaar kwam Timmermans met zijn wet, een belangrijk onderdeel van zijn Green Deal - allerlei plannen en wetten om ervoor te zorgen dat de EU in 2050 klimaatneutraal is. Voornaamste doel van de natuurherstelwet is om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen.
Afgezwakt compromis
Hard nodig, zegt de Eurocommissaris, omdat 81 procent van de natuurgebieden in de EU in slechte staat is. Voor het eerst zouden er daarom bindende doelen komen, zei Timmermans. Maar in het jongste compromis zijn die doelen sterk afgezwakt.
Want zelden riep een Europese wet zoveel weerstand op. Het zijn die dwingende doelen die voor grote discussie en veel verdeeldheid zorgen, vooral het zogenoemde 'verslechteringsverbod'. In het oorspronkelijke voorstel zouden de lidstaten moeten 'verzekeren' dat delen van natuur niet verder achteruit mogen gaan, een resultaatverplichting.
Maar in het nieuwste voorstel, dat vandaag voorligt bij de 27 milieuministers, moeten de landen "trachten om de benodigde maatregelen te nemen die tot doel hebben om te voorkomen dat deze natuurgebieden sterk achteruitgaan". Dat klinkt meer als een inspanningsverplichting; beloven om je best te doen.
Nederland niet akkoord
Toch kan Nederland ook met dat compromis niet instemmen. Een woordvoerder van minister Van der Wal zegt op sommige punten weliswaar tevreden te zijn met de nieuwe tekst, toch zou voor andere gebieden nog steeds wel degelijk een resultaatverplichting gelden.
Daarmee vreest het kabinet dat het land mogelijk een nieuwe stikstofcrisis boven het hoofd hangt, waarbij het land nog verder op slot zou gaan als geen vergunningen kunnen worden afgegeven. Nederland kan pas akkoord gaan als álle zorgen weggenomen zijn, meldt de woordvoerder.
Maar een meerderheid van de 27 lidstaten zal later vandaag in Luxemburg waarschijnlijk wél instemmen met het compromis. En daarmee zou een eerste belangrijke horde voor Timmermans' wet genomen zijn.
Maar of de wet ook de finish haalt, is nog onduidelijk. Daarvoor is ook de steun van het Europees Parlement nodig. Een stemming daar eindigde vorige week in complete chaos. Een voorstel om de wet in zijn geheel te verwerpen haalde het niet, maar uiteindelijk kwam er ook geen standpunt, omdat het te veel tijd kostte om over de bijna 2500 wijzigingen te stemmen.
Tegenstand in het Europees Parlement komt vooral van de Europese christendemocraten, de grootste fractie. Die voeren een ongekend harde campagne tegen de wet. Normaal zo keurige Europarlementariërs hebben het zelfs over "chantage" en "bedreigingen" in de onderhandelingen.
Voorstanders van de wet verklaren het verzet van de christendemocraten uit angst voor zetelverlies aan populistisch-rechtse partijen bij de Europese verkiezingen over een jaar. Zo wil de Nederlandse BBB, grote winnaar van de Provinciale Statenverkiezingen in maart, mee gaan doen aan die verkiezingen, en ook in andere landen wordt goed gekeken naar de populariteit van partijen die het voor boeren, traditioneel de achterban van de christendemocraten, opnemen.
Hordelopen
Als de meerderheid van de EU-ministers vandaag akkoord gaat met de natuurherstelwet, moet de wet ook nog twee stemmingen in het Europees Parlement overleven. Volgens voorstanders van de wet wordt het nemen van die hordes makkelijker bij een 'ja' van de lidstaten.
Het zou voor de christendemocraten moeilijker zijn hun verzet door te zetten als hun eigen landen al ingestemd hebben. Maar niets is zeker. Rond 10 juli volgt de laatste stemming in het Europees Parlement, daarna moeten de 27 landen en het EP samen onderhandelen over een eindvoorstel voor de wet. Die ligt er dan op zijn vroegst volgend voorjaar, vlak voor de Europese verkiezingen.
Of het doel van de wet - het laten herstellen van de natuur - ook gehaald wordt met een sterk afgezwakte variant van de wet is ook niet duidelijk. "Maar", klinkt het in kringen rond de Europese Commissie, "er is zóveel discussie over deze wet, dat kan niemand ontgaan zijn. Iedereen heeft het erover, alleen dat al is winst voor de natuur."
