'Duits onderzoek Nord Stream-sabotage zoomt in op Polen en Oekraïne'

Justitie in Duitsland onderzoekt de mogelijkheid dat Polen als uitvalsbasis is gebruikt bij de aanslag die vorig jaar september werd gepleegd op de gaspijpleidingen Nord Stream 1 en 2, schrijft The Wall Street Journal (WSJ). De Poolse regering zou hierover niet op de hoogte zijn gebracht.

Het Duitse onderzoek richt zich volgens het dagblad ook op mogelijke betrokkenheid van Oekraïne bij de sabotageactie. In de aanloop naar de explosies werd de VS gewaarschuwd dat het Oekraïense leger van plan was de pijpleidingen op te blazen, onthulde The Washington Post deze week.

'Laat het bewijs zien'

President Zelensky zei na die publicatie opnieuw dat Oekraïne niets te maken heeft gehad met de aanslag. "Ik wil graag het bewijs zien van wie het tegendeel beweert", zei hij tegen de Duitse krant Bild.

Ook de Poolse regering ontkent enige betrokkenheid bij de sabotageactie. "Ik kan niet uitsluiten dat een of ander Pools bedrijf of iets dergelijks betrokken is bij deze zaak", zegt een hooggeplaatste Poolse functionaris tegen WSJ. Een andere functionaris stelt dat het gaat om Russische propaganda met het doel om tweespalt te creëren binnen de NAVO.

Over het algemeen is er vooral nog veel onduidelijk over de aanslag. Het enige wat vaststaat, is dat er sprake is geweest van opzet. Vlak na de explosies werd al snel richting Rusland gewezen als dader, maar ruim driekwart jaar later is er volgens Amerikaanse media geen bewijs voor Russische betrokkenheid.

Duitse onderzoekers vermoeden dat zes personen met valse paspoorten de sabotageactie hebben uitgevoerd. Ze zouden daarbij het gehuurde jacht Andromeda hebben gebruikt. Bij forensisch onderzoek zijn sporen in het schip gelinkt aan de ontploffing van de pijpleidingen, aldus The Washington Post.

De aanslag is mogelijk gepleegd door een pro-Oekraïense groep, schreef The New York Times al drie maanden geleden op basis van Amerikaanse inlichtingendiensten. Ook toen zei de regering in Kyiv er niets mee te maken te hebben gehad.

Reconstructie tocht Andromeda

Inmiddels heeft het Duitse onderzoeksteam de twee weken durende reis van zeilschip Andromeda gereconstrueerd. De tocht begon in Duitsland, maar om onduidelijke redenen is het schip van zijn route afgeweken en in Poolse wateren beland, stelt de WSJ. Het opsporingsteam probeert te achterhalen waarom.

Andere vondsten suggereren, zo schijft de Amerikaanse krant, dat Polen een uitvalsbasis was voor de vermoedelijke saboteurs. Ook zouden beveiligingscamera's in de Duitse vertrekhaven beelden hebben gemaakt van een wit busje met een Pools kentekennummer. Dit voertuig zou mogelijk zijn gebruikt bij de bevoorrading van het veronderstelde sabotageteam.

Dna matchen

Duitse onderzoekers willen ook weten waarom de Andromeda verhuurd is via een reisbureau in Warschau, dat onderdeel is van een Oekraïense bedrijvengroep. Ook wordt geprobeerd om dna dat in het schip is gevonden te koppelen aan een Oekraïense militair, van wie wordt vermoed dat hij betrokken was bij de actie.

Deze week werd dus duidelijk dat eerst de CIA en later het Witte Huis op voorhand waren gewaarschuwd voor een naderende aanslag op de Nord Stream. Een Europese veiligheidsdienst, onduidelijk is van welk land, had de Amerikanen gewezen op een Oekraïens plan om de belangrijke gasleiding tussen Rusland en de EU te saboteren.

Details komen overeen

Deze rapportage heeft The Washington Post verkregen via het zogenoemde Pentagon-lek dat in april naar buiten kwam. Er is geen hard bewijs gepresenteerd dat Oekraïne zo'n plan ook heeft uitgevoerd. Maar een aantal details uit het plan komt volgens de krant overeen met wat er volgens onderzoekers daadwerkelijk is gebeurd. Zoals onder meer de inzet van een team van exact zes diepzeeduikers en het huren van een zeilboot.

Volgens de gelekte plannen kreeg het duikteam zijn orders van de opperbevelhebber van de Oekraïense krijgsmacht, Valeri Zaloezjny. Door deze werkwijze zou president Zelensky elke betrokkenheid bij de aanval kunnen ontkennen. Uiteindelijk werd de geplande operatie 'on hold' gezet om onduidelijke redenen, zo meldt de Amerikaanse krant.

VS ook beschuldigd

De VS heeft niet gereageerd op inhoudelijke vragen over recente ontwikkelingen in de kwestie. In februari werd de Amerikaanse regering nog zelf verantwoordelijk gehouden voor de aanslag op de Nord Stream door onderzoeksjournalist Seymour Hersh. Hij baseerde zich slechts op één anonieme bron en factcheckers vonden inhoudelijke fouten in zijn artikel. Het Witte Huis heeft de aantijging afgedaan als verzinsels.

Het Poolse onderzoek naar de Nord Stream-ontploffingen heeft volgens de WSJ nog weinig concreets opgeleverd. "Politiek gezegd worden alle opties nog onderzocht", zegt een functionaris.