'Politici die stoppen vanwege bedreigingen, doen dat vooral voor familie'

"Het hoeft maar één keer mis te gaan. Ik wil eigenlijk dat ze een andere baan vindt", zegt een van de dochters van vicepremier Sigrid Kaag over de vele bedreigingen aan haar adres. In de komende uitzending van College Tour is te zien dat Kaag emotioneel op die oproep reageert.

Die druk van familie om te stoppen na dreigementen speelt bij veel meer politici, zegt onderzoeker Diana Marijnissen van het lectoraat Ondermijning van de Avans Hogeschool. Ze deed onderzoek naar de impact van bedreigingen op lokale bestuurders. "Als zij stoppen met hun functie, is de reden vrijwel altijd familieleden die zeggen dat het op een gegeven moment genoeg is geweest met de dreigementen."

"De personen in kwestie voelen dat de druk zo hoog wordt, dat ze beslissen om te stoppen. Ze zeggen dan ook: mijn naasten hebben niet gekozen voor dit werk."

Sociale media

Dat bestuurders steeds vaker worden bedreigd, speelt al langer. Binnen provincies, gemeenten en waterschappen steeg het aantal politici dat te maken had met agressie of geweld van 23 procent in 2014 naar 49 procent in 2022. Ook zijn de incidenten voor politici steeds heftiger. Over landelijke politici kreeg het Openbaar Ministerie zelfs nog nooit zo veel meldingen van bedreigingen als vorig jaar. Het waren er 1125, bijna twee keer zo veel als het jaar daarvoor.

Volgens het OM worden de dreigementen aan het adres van landelijke politici vaak geuit via Twitter of Instagram.

Kwetsbaar

Politici durven zich daar ook steeds vaker kwetsbaar over op te stellen, zegt onderzoeker Marijnissen. "In de politiek zagen we dat eerst niet zo vaak. Het was eerder: if you can't take the heat, stay out of the kitchen. Nu zien we die kwetsbaarheid de laatste tijd wel vaker, bijvoorbeeld bij Kaag. Zij is daar heel open over, en ook haar kinderen."

Zo zei Kaags dochter Janna in een opgenomen interview dat ze zich zorgen maakt dat haar moeder eindigt als Els Borst, de oud-minister die werd vermoord door een psychiatrisch patiënt die boos was over haar euthanasiebeleid.

Kijk hier naar die boodschap van de dochters van Kaag:

En zo zijn er meer familieleden die vrezen voor hun naaste die in de politiek zit. "Er zijn met enige regelmaat situaties geweest dat de kinderen wensten dat ik een andere baan had gehad", zei minister Hugo de Jonge over de bedreigingen aan zijn adres. "Ik denk eerlijk gezegd dat er weinig families van bewindspersonen zijn die staan te juichen bij het werk dat we doen", is de conclusie van minister Wopke Hoekstra, die ook te maken heeft met bedreigingen.

Dat politici er opener over zijn of zelfs besluiten om ermee te stoppen, heeft mogelijk ook met de aard van de dreiging te maken. Vaak gaat het bij dreigementen om mensen die vanuit hun emotie reageren, zegt Marijnissen. "Het is dan een opeenstapeling van emoties, ze zitten niet lekker in hun vel en horen iets wat hen triggert en reageren dan op sociale media."

Fakkel

Maar soms gaat het verder dan dat. Zo zei de dochter van minister De Jonge dat ze tijdens de coronapandemie dreigbrieven thuis door de bus kregen. Of denk aan de man die Kaag thuis opzocht met een fakkel, zegt Marijnissen. "Dat is een heel ander type bedreiging, en we zien ook dat die bedreigingen in de persoonlijke sfeer veel meer impact hebben dan andere typen."

Van gestopte politici is bekend dat ze eerder over hun toekomst gingen nadenken als ze in de privésfeer werden bedreigd. "Als de dreiging nog in de zakelijke sfeer blijft, dan kun je het nog wel scheiden", zegt onderzoeker Marijnissen. "Maar als je ook bedreigd wordt in de privésfeer, vooral als je kinderen erbij betrokken worden, dan wordt het lastiger. Het is dan afhankelijk van hoe de omgeving reageert welke afweging je maakt."

Kaag denkt er in ieder geval nu niet over na, zei ze vandaag. "Er zijn geen verkiezingen en we hebben als kabinet grote stappen kunnen zetten, dus die verantwoordelijkheid voel ik ook."