Marioepol 1 jaar bezet: inwoners wachten nog steeds op een nieuw dak

• Chiem Balduk

  Redacteur buitenland

Een jaar geleden kreeg Rusland na een maandenlange belegering met duizenden tot tienduizenden doden de Oekraïense havenstad Marioepol in handen. Volgens een schatting van de Verenigde Naties werd daarbij 90 procent van de woningen beschadigd of vernietigd. Na de inname beloofde Rusland Marioepol in drie jaar volledig te herbouwen, maar inwoners van de stad zijn allerminst tevreden over de grootschalige wederopbouw.

"De Russen hebben in hoog tempo nieuwe appartementencomplexen neergezet, maar veel ligt nog in puin", vertelt bewoner Olga via Skype. Stadsgenoot Elvira vult aan: "Complete wijken worden gesloopt en veranderen in braakliggend terrein." Het oude centrum ziet er verschrikkelijk uit, zegt Olga. "Het was prachtig, maar er is niets meer van over. Oude, symbolische gebouwen zijn gesloopt en worden niet herbouwd."

Daarmee wordt het karakter van de stad uitgewist. Bovendien verdwijnen zo de sporen en de bewijzen van mogelijke oorlogsmisdaden. "Bewoners mogen geen spullen meer uit hun huis redden van de bezetters, waarschijnlijk omdat alles is geplunderd", zei een adviseur van de burgemeester in ballingschap op Telegram.

Ook het Dramatheater, dat onderdak bood aan vluchtelingen en werd gebombardeerd door Rusland, is grotendeels gesloopt:

De nieuwbouw wordt aangekleed met patriottistische versieringen. Op scholen wordt de Russische driekleur geschilderd, Lenin is weer op een sokkel geplaatst en op de nieuwe tram hangen foto's van Russische gesneuvelde militairen. Alles om te benadrukken dat Marioepol aan Rusland toebehoort.

Er bestaan grote verschillen binnen de stad. Iedere wijk wordt door een Russische stad of regio opgeknapt: de een door bouwbedrijven uit Sint-Petersburg, de ander door Siberische aannemers. "De ene wijk wordt best snel opgeknapt en de andere totaal niet", vertelt Greta, geboren in Marioepol, maar gevlucht naar Kyiv. Ze onderhoudt dagelijks contact met familie in de stad.

Haar eigen appartement brandde deels uit na een raketinslag. Voor de restauratie is ze afhankelijk van Russische bouwbedrijven, die dan weer met ramen en dan weer met nieuwe isolatie in de buurt verschijnen, maar het belangrijkste, een dak, ontbreekt een jaar na de val van Marioepol nog steeds. "Dan is er weer geen materiaal, dan weer onvoldoende bouwvakkers. Dat is wat we horen."

Swipe door deze foto's om de omvang van de sloop te zien:

In de kennissenkring van Elvira heeft nog niemand een nieuwe woning. "Ze slapen in hostels of bij bekenden en wachten maar af. Het is compleet onduidelijk wie in aanmerking komt voor de nieuwbouwwoningen." De Oekraïense bewoners vermoeden dat Russen die naar Marioepol zijn gekomen, onder wie bouwvakkers, ambtenaren en gelukszoekers, hierbij worden voorgetrokken.

Huizenprijzen gestegen

De woningen die wel volledig zijn hersteld, zijn onbetaalbaar, vertelt Olga. "De huizenprijzen zijn verdubbeld, vanwege het tekort aan woonruimte maar vooral door de komst van buitenlanders. De bouwvakkers uit Rusland willen hier blijven, vanwege het aangename klimaat, de zee en het goede salaris." Naast Russen gaat het ook om veel Oezbeken, Kazachen en Roma, aldus de Oekraïense. De nieuwkomers zijn van harte welkom, het verkleint het aandeel Oekraïners.

Het leven in de stad is een jaar na de verovering nog altijd erg zwaar, beschrijven de bewoners van Marioepol. "Er is voldoende eten, maar het is twee keer zo duur als in Rusland", aldus Olga. "Ik voel me niet veilig hier. Op straat word je voortdurend staande gehouden. Ik kom daarom mijn wijk nauwelijks uit en heb een speciale telefoon voor buiten. Op die telefoon staan geen gevaarlijke dingen."

Er is nauwelijks werk, behalve op de talloze bouwplaatsen. "Mijn moeder werkte voor de invasie in een winkel, maar die bestaat niet meer. Daarom werkt ze nu in de bouw. Ze heeft geen andere keuze om zichzelf in leven te houden", vertelt Greta. "Het salaris en de werktijden zijn oké, maar het is voor vrouwen en ongetrainde mensen heel zwaar. Mijn moeder moet de hele dag zware dingen tillen en ze wordt vaak ziek, omdat ze veel buiten moet werken."

Wederopbouw duurt jaren

De Russische president Poetin liet zich in maart rondrijden door de stad die door zijn leger grotendeels is verwoest. Hij bezocht er een bouwplaats en een nieuwbouwappartement, om de meegereisde Russische pers te laten zien hoe voortvarend de wederopbouw verloopt. Olga gelooft niet in de belofte dat de stad in drie jaar zal zijn herbouwd. "Daar is zeker 10 jaar voor nodig. Bovendien zijn de Russen hier over een jaar weer weg, want dan is Marioepol weer bevrijd door de Oekraïners."

Greta wordt, vanuit Kyiv, verdrietig van de beelden van haar Marioepol. "Ik wil heel graag terug. Terug naar het huis zoals het was."