Hoe de Golfstaten, goudmijnen en huurlingen een rol spelen in het Sudanese conflict

• Elles van Gelder

  correspondent Afrika

Voor de derde dag op rij is Sudan het toneel van bommen en explosies. Het dodental staat volgens de VN op meer dan 180. Burgers kijken machteloos toe hoe twee generaals met grof geweld strijden om de macht.

Brede steun van de bevolking hebben beide mannen niet. Maar internationaal kunnen de strijdende partijen rekenen op diverse bondgenoten, zoals de Golfstaten. Die roepen eensgezind op tot beëindiging van het geweld, vooralsnog zonder effect.

Sinds zaterdag staan de generaal van de paramilitaire groep RSF, Mohamed Hamdan Dagalo (beter bekend als Hemedti) en generaal Abdel Fattah al-Burhan van het regeringsleger tegenover elkaar.

Ooggetuigen zeggen telefonisch tegen NOS dat ze het gevoel hebben dat er steeds meer soldaten zijn in hoofdstad Khartoem, en dat geweervuur en explosies toenemen. Ze zeggen geen van de vechtende partijen te steunen.

Burgers voelen zich verraden

In de hoofdstad demonstreert een burgerbeweging al jarenlang voor een overgang naar democratie. Deze burgers voelen zich keer op keer verraden door de militaire leiders.

Zowel Hemedti als al-Burhan is verantwoordelijk voor mensenrechtenschendingen en het doden van burgers, nu en in het verleden.

In de straten van hoofdstad Khartoem wordt gestreden met tanks en op jeeps gemonteerde machinegeweren. Straaljagers voeren bombardementen uit:

Intussen wordt van veel kanten aangedrongen op het staken van de gevechten. De Verenigde Staten, de VN, de Europese Unie en en de Afrikaanse Unie lieten allemaal van zich horen. Ook de Arabische Liga drong na spoedberaad aan op een bestand.

De islamitische Golfstaten hebben langlopende relaties met de militaire machthebbers in het eveneens islamitische Sudan. Zo werd onder Hemedti's leiding de RSF ook in het buitenland ingezet. Leden van de RSF vochten in de oorlog in Jemen mee aan de kant van Saudi-Arabië. Ook werden ze ingehuurd door de Verenigde Arabische Emiraten om te vechten in Libië. In ruil daarvoor kreeg Hemedti financiële steun van beide landen en vloeide er geld naar het opbouwen van de RSF in eigen land.

Hoeveel RSF-manschappen er nog in Jemen zitten, is onduidelijk. Volgens een lokale journalist in Sudan, die liever niet met zijn naam genoemd wil worden, bestaat de kans dat de RSF manschappen uit Jemen terughaalt om in te zetten in de machtsstrijd in eigen land. Saudi-Arabië wil dat voorkomen en dat zou een reden kunnen zijn waarom het land er op aandringt dat het vechten in Sudan stopt.

Egyptische soldaten ook in Sudan

Aan de andere kant heeft al-Burhan, de leider van het reguliere leger, juist goede banden met Egypte. Egyptische militairen werden dit weekend in Sudan door de RSF opgepakt bij een luchtmachtbasis in Meroë ten noorden van Khartoem. De strijdgroep stelt dat de soldaten zich hebben overgegeven.

Volgens Egypte waren de militairen in Sudan op oefening, maar er zijn ook berichten dat ze juist het reguliere leger wilden bijstaan door luchtaanvallen uit te voeren. De RSF zegt bereid te zijn de soldaten over te dragen. Of dat ook gebeurt, is niet duidelijk.

Strijd om het goud

De huidige machtsstrijd valt ook niet los te zien van de strijd om het goud in Sudan. RSF-generaal Hemedti controleert goudmijnen in de zuidelijke regio Darfur. Al jarenlang gaat veel van dat goud naar de Golfstaten. De inkomsten worden gebruikt om nieuwe wapens van te kopen.

Hemedti heeft daarnaast goede banden met de Russische president Poetin. Het beruchte Russische huurlingenleger, de Wagner-groep, heeft ook een goudmijn in Sudan en werkt nauw samen met de RSF.

Al langer wordt gevreesd dat het goud uit Sudan wordt gebruikt om de oorlog tegen Oekraïne te financieren. De Wagner-groep zou de RSF in ruil daarvoor steunen met wapens. Ook ging Hemedti bij Poetin op bezoek. Ze bespraken de mogelijkheden voor Rusland om een marinebasis te openen aan de Sudanese oostkust van Sudan.

Zo is het een conflict met veel belangen en machtige spelers dat ver over de grenzen van Sudan reikt.

Intussen hebben de presidenten van Kenia, Zuid-Sudan en Djibouti gezegd naar Khartoem te willen reizen. Hoe ze dat willen doen is onduidelijk, want het gebombardeerde vliegveld van de hoofdstad is nu een van de gevaarlijkste plekken in Sudan. Het is dus onduidelijk wanneer de presidenten met een vredesvoorstel kunnen komen en of de generaals überhaupt naar hun ongeruste buren willen luisteren.

In Nederland kijken Sudanezen mee naar wat er in hun land gebeurt. Ook Abdulaal krijgt veel heftige beelden doorgestuurd: