Gemeente Utrecht zet versoepeling bijstandsregime jongeren voort na proef

De gemeente Utrecht laat de strengere regels los die gelden voor jongeren tot 27 jaar in de bijstand. Na een proef die vorig jaar begon, wordt dit nu definitief ingevoerd. Hiermee loopt Utrecht vooruit op landelijk beleid. "Wij hebben gezien dat dit echt helpt", zegt verantwoordelijk wethouder Linda Voortman in het NOS Radio 1 Journaal.

Jongeren in de bijstand moeten volgens de participatiewet voldoen aan strengere eisen dan 27-plussers. Zo moeten ze eerst een maand zelfstandig op zoek naar werk of scholing voordat ze een beroep kunnen doen op een uitkering. Ook mogen ze niks bijverdienen.

Vorig jaar liet Utrecht de regels tijdelijk los om jongeren beter te kunnen helpen, ondanks een woedende reactie die daarop volgde uit Den Haag. Toenmalig demissionair staatssecretaris Wiersma noemde het "onacceptabel" dat sommige steden "de regels aan hun laars lappen".

'Laatste redmiddel voor jongeren'

Het soepelere bijstandsregime voorkomt volgens Voortman dat jongeren zichzelf verder in de schulden steken en het vertrouwen in de overheid verliezen. "Het gaat hier om jongeren waar iets mee is waardoor ze zelf geen baan kunnen vinden. Anders was dat in deze krappe arbeidsmarkt wel gelukt", legt Voortman uit. "Door ze meteen te helpen, denken we ze ook gelijk uit te problemen te helpen."

Tijdens de proef steeg het aantal jongeren dat een bijstandsuitkering aanvroeg met 15 procent. Landelijk nam dat aantal juist met 4 procent af. Toch is dat volgens Voortman geen bewijs dat versoepelingen een aanzuigende werking hebben.

"Het aantal jongeren dat snel werk vindt is gelijk gebleven. Juist het aantal aanmeldingen uit de kwetsbare groep is toegenomen. We weten dat deze groep ons juist beter weet te vinden door deze regels. Het is voor hen een laatste redmiddel", zegt Voortman, die ook laat weten dat jongeren aangeven blij te zijn dat ze gezien worden en nu eerder hulp krijgen. "Anders verdwijnen deze jongeren mogelijk uit beeld."

Nieuwe participatiewet

Het kabinet werkt aan een plan om de participatiewet, waar bijstandsgerechtigden onder vallen, te versoepelen. Die maatregelen zouden halverwege 2024 in moeten gaan. De gemeente Utrecht wil daar niet op wachten en gaat het beleid nu al uitvoeren. Vooral omdat ze de positieve effecten ervan zien.

"We zien dat de wet nog niet in behandeling is en dan zouden we weer terug moeten naar het oude systeem. Daarom hebben we gezegd dat we het voorlopig zo blijven doen totdat de nieuwe wet er is", verklaart Voortman.

In Nederland ontvangen 400.000 mensen bijstand. Sinds 2015 zijn gemeenten daarvoor verantwoordelijk. Daarom zijn er grote verschillen tussen de invulling per gemeente.

Eerder deden ook de gemeenten Amsterdam en Tilburg proeven. Zo mochten Amsterdammers bijverdienen naast de bijstand en konden bijstandsgerechtigden in Tilburg samenwonen zonder te worden gekort op hun uitkering.