De militaire blogger die gisteren omkwam bij een explosie in Sint-Petersburg had openlijk kritiek op de manier waarop de oorlog in Oekraïne wordt gevoerd. En hij was niet de enige. Wie zijn deze bloggers, en wat is precies hun invloed?
De dodelijke aanslag op de 40-jarige blogger Vladlen Tatarski zorgt voor onrust in Rusland en daarbuiten. Vandaag arresteerden de Russische autoriteiten een 26-jarige vrouw die een beeldje, dat later ontplofte, aan Tatarski zou hebben gegeven. Of zij inderdaad de dader is en zo ja, wat haar motief was, is onduidelijk.
Volgens experts is de aanslag een schok voor Russische militaire bloggers: veelal ex-militairen die in berichten op Telegram hun ongezouten mening geven over de Russische oorlogsvoering. Ze zijn pro-oorlog, maar deinzen er niet voor terug om de strategie, de tactiek en het leiderschap te bekritiseren.
Naar schatting zijn er tientallen tot honderden militaire bloggers actief in Rusland. Ze hebben volgens defensiedeskundige Peter Wijninga goede connecties in het leger en veel volgers. Vaak hebben ze zelf een militaire achtergrond. Ook zijn ze zonder uitzondering ultranationalistisch.
Ze vinden de aanpak van de oorlog te soft. Het zou harder moeten, met meer geweld.
"Ze gaan daarin misschien nog wel verder dan Poetin", zegt Wijninga. "Ze vinden de aanpak van de oorlog over het algemeen te soft. Het zou harder moeten, met meer geweld. Kernwapens worden in die groep regelmatig genoemd en het uitblijven van succes voor Rusland wordt sterk bekritiseerd."
Met bijna een half miljoen volgers was Tatarski een bekend figuur in de wereld van de 'milbloggers', zoals ze ook wel genoemd worden. Een andere scherpe commentator is Igor Girkin, die hier in Nederland is veroordeeld vanwege zijn betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17.
"Zijn kritiek is niet mals", aldus Wijninga. "Die is rechtstreeks gericht aan het ministerie van Defensie en hij heeft zelfs een keer rechtstreeks Poetin bekritiseerd."
Haatliefde-verhouding met Poetin
De kritiek van deze bloggers laat Poetin niet onberoerd, denkt Wijninga. Hij noemt de relatie tussen Poetin en de milbloggers een soort haat-liefdeverhouding. "Deze gemeenschap staat achter Poetin en zijn oorlog, maar ze zijn wel heel kritisch. Dat vindt hij lastig."
Dat laatste zegt ook Ruslandkenner Hella Rottenberg, verbonden aan het kennisplatform Raam op Rusland. Als voorbeeld noemt ze de aanwezigheid van Tatarski bij een ceremonie in het Kremlin, afgelopen september, toen de annexatie van vier provincies in Oekraïne werd aangekondigd.
"Ze willen die bloggers niet van zichzelf vervreemden, maar juist dicht tegen hun borst klemmen. En tegelijkertijd zullen ze niet blij zijn met hun scherpe commentaar. Ik verwacht ook dat ze nu op een of andere manier zullen worden ingetoomd in hun scherpe kritiek, want het ondermijnt toch het vertrouwen in de prestaties van het leger."
Populaire generaal ontslagen
Rottenberg denkt dat de van de invloed van de militaire bloggers beperkt is. Als voorbeeld noemt ze de Russische commandant Surovikin, die begin dit jaar na drie maanden alweer werd ontslagen als legerleider. "Hij werd ook wel Generaal Armageddon genoemd, vanwege zijn grofheid. De bloggers vonden hem fantastisch, maar hij is opzij gezet en vervangen door generaal Lapin, die juist veel kritiek kreeg van de bloggers."
Wijninga ziet juist dat Poetin wel degelijk acties onderneemt om de bloggers tevreden te stellen. "Een voorbeeld zijn de aanvallen op de civiele infrastructuur in Oekraïne: op het gas, water en licht. Die konden op applaus rekenen binnen de milbloggers en waren duidelijk bedoeld om hun te sussen. Poetin wilde hiermee laten zien: ik ben in control, ik sla hard terug."
Bovendien denkt Wijninga dat Poetin de bloggers graag te vriend wil houden omdat hij volgend jaar herkozen wil worden als president van Rusland. "Als de steun van die ultranationalistische groep afbrokkelt, kan het zomaar gedaan zijn met zijn eigen positie. Dan kan er een andere kandidaat naar voren stappen die hem van de troon stoot."
