Terwijl Turkije nog volop in shock is van de verwoestende aardbevingen in het zuidoosten, zijn politici begonnen met hun campagne voor de verkiezingen van 14 mei. Vandaag maakt de kiescommissie de officiële lijst met presidentskandidaten bekend.
Er staan vier kandidaten op de lijst, maar alle aandacht gaat uit naar de belangrijkste twee. Dat zijn Recep Tayyip Erdogan, de zittende president, en Kemal Kilicdaroglu namens de oppositiecoalitie van zes partijen. Hoe de Turken gaan stemmen is moeilijk te voorspellen. Eén ding is wel zeker: de nasleep van de ramp zal een grote rol spelen in de verkiezingscampagnes.
Zowel Erdogan als de verenigde oppositie ziet deze verkiezingen als de belangrijkste stembusgang in decennia. Erdogan is niet van plan het presidentieel paleis in Ankara te verlaten. Hij is al twintig jaar aan de macht in Turkije. Eerst als premier, daarna als president en de laatste jaren als machtige president binnen een controversieel presidentieel systeem. Hij wil het land naar eigen zeggen nog één termijn leiden en is vastbesloten om Turkije in de lijst van de tien grootste economieën ter wereld te krijgen.
Afschaffen presidentiële systeem
De oppositie, geleid door presidentskandidaat Kemal Kilicdaroglu, is zelfverzekerd en denkt dat Erdogan dit keer wel degelijk verslagen kan worden. Na jaren van financiële rampspoed door Erdogans mismanagement van de economie heeft hij fors aan populariteit ingeboet. De oppositie hoopt dat terug te zien in de stembusuitslag.
In hun ogen is dit misschien wel de laatste kans om van Erdogan af te komen en de democratie te herstellen. Het eerste dat de oppositiecoalitie wil doen is Erdogans presidentiële systeem afschaffen zodat de besluitvorming weer bij het parlement komt te liggen.
Niet alleen de oppositie heeft zich verenigd, ook Erdogan gaat met een coalitie met vier andere partijen, de Volksalliantie, de verkiezingen in. Kilicdaroglu wordt gesteund door zes partijen die zich de Alliantie van de Natie noemen. De oppositie-alliantie krijgt ook steun van de pro-Koerdische HDP. Die partij kondigde onlangs aan dat het geen eigen kandidaat zal leveren, maar kiezers aanmoedigt om op Kilicdaroglu te stemmen. Daarmee verzekert de oppositie zich van een groot deel van het Koerdische electoraat. Volgens analisten kan de Koerdische stem doorslaggevend zijn.
Vanwege de aardbevingsramp zijn de campagnes ingetogener dan normaal. Erdogan heeft zijn teams opgedragen om geen muziek te gebruiken bij het campagnevoeren. Hij zei ook dat de campagne volledig zal draaien om de aardbevingsslachtoffers. Erdogan presenteert zich als de enige leider die het land erbovenop kan krijgen na de ramp. Hij belooft de verwoeste steden binnen een jaar weer op te bouwen.
In de eerste tien jaar van zijn leiderschap stampte Erdogan in rap tempo wegen, bruggen en huizenprojecten uit de grond. Het maakte hem populair. Daarbij rekent hij erop dat mensen na een grote crisis liever kiezen voor stabiliteit dan voor een machtswisseling.
Erdogan heeft het voordeel van de presidentsbonus. Via de pro-regeringsmedia komt zijn campagneverhaal sympathiek binnen in de huiskamers van veel Turken.
Voor of tegen Erdogan
Voor de oppositie zijn deze verkiezingen vooral een referendum: ben je voor of tegen Erdogan. De partijen wijzen naar Erdogan als de oorzaak van alle problemen in het land. Eerst was dat vooral de economische tegenspoed door jarenlang wanbeleid. Nu is daar het grote aantal slachtoffers als gevolg van de aardbevingen bij gekomen.
Op de ramp volgde een golf van kritiek op de trage reactie van de Turkse crisisdienst en andere instanties. Maar de kritiek betrof ook de vele gebouwen, waaronder ook nieuwbouw, die als kaartenhuizen instortten. Dat was het gevolg van jarenlange gebrekkige controle op de naleving van bouwvoorschriften en corruptie in de bouwsector.
Tijdens een bezoek aan het aardbevingsgebied, twee dagen na de ramp, zei oppositieleider Kilicdaroglu: "Als er één persoon verantwoordelijk is hiervoor, is het Erdogan". Volgens Kilicdaroglu heeft Turkije twintig jaar lang, onder AKP-bestuur, niks gedaan om zich voor te bereiden op zo'n ramp. Terwijl Erdogan had beloofd om voortaan voorbereid te zijn op rampen toen hij aan de macht kwam, niet lang na de verwoestende aardbeving in Izmit in 1999.
Verschillende peilingen laten een nek-aan-nekrace zien tussen Erdogan en Kilicdaroglu. Met een sterk verenigde oppositie en groeiende onvrede over Erdogans repressieve wetten en zijn economische beleid, lijkt het erop dat Erdogan het moeilijker gaat krijgen dan ooit tevoren.
