Wouter Hoogland
Wouter Hoogland
De coalitie van oppositiepartijen in Turkije schuift Kemal Kilicdaroglu naar voren als kandidaat voor de presidentsverkiezingen. Op 14 mei neemt de 74-jarige oppositieleider het op tegen de huidige president Erdogan.
Kilicdaroglu vertegenwoordigt een blok van zes oppositiepartijen, die onder de naam Natie Alliantie samen optrekken bij de verkiezingen. Het is een coalitie van conservatieve, liberale en nationalistische partijen.
Bij de aankondiging van zijn kandidaatstelling zei de presidentskandidaat te streven naar vrede. "Ons enige doel is om het land naar tijden van welvaart, vrede en geluk te leiden."
'Herstel parlementaire democratie'
De Natie Alliantie belooft in het partijprogramma veel van de beleidsmaatregelen die Erdogan in de afgelopen jaren heeft genomen terug te draaien. Bovenaan staat herstel van de parlementaire democratie in plaats van het huidige systeem waarin de president nagenoeg alle macht heeft.
Als onderdeel hiervan wil de Alliantie weer een minister-president aanstellen, een positie die Erdogan in 2017 heeft afgeschaft. Daarnaast zou de president een onpartijdige rol moeten gaan spelen, waarin hij boven de partijen staat. Bovendien mag hij geen veto uitspreken over wetgeving of met decreten komen.
Sinds 2010 is Kilicdaroglu voorzitter van de centrum-linkse Republikeinse Volkspartij (CHP), de grootste partij in de coalitie. Als oppositieleider is hij een van de meest uitgesproken tegenstanders van Erdogan. De voormalige accountant presenteert zichzelf als een seculiere hervormer, tegenover Erdogans conservatieve, religieuze beleid.
Kilicdaroglu wil een meer pro-Westerse koers varen: zo wil hij het proces voor toetreding tot de Europese Unie hervatten. Wel is hij tegen de opvang van Syrische vluchtelingen in Turkije. Daarover heeft Turkije in 2016 een akkoord gesloten met de EU.
De oppositieleider heeft felle kritiek op de grondwet, die na een referendum in 2017 door Erdogan werd ingevoerd. Door die grondwet kreeg de president meer macht en werd de invloed van het parlement ingeperkt. In 2017 organiseerde Kilicdaroglu hiertegen de Mars voor Gerechtigheid.
Kilicdaroglu werd al langer genoemd als favoriet voor de nominatie, maar niet iedereen is overtuigd van zijn kwaliteiten. Zo is er twijfel of hij charismatisch genoeg is om het tegen Erdogan op te nemen. Ook heeft de CHP sinds hij de partijleiding overnam meerdere keren verloren van Erdogans AK-partij.
Breuk in coalitie
Ook binnen de coalitie was er verzet tegen zijn nominatie. Vorige week vrijdag stapte nog een van de oppositiepartijen uit het blok. Meral Aksener van de nationalistische IYI-partij weigerde achter Kilicdaroglu te gaan staan. Volgens haar maken de burgemeesters van Istanboel en Ankara meer kans: zij zijn bekender bij het grote publiek en doen het beter in sommige peilingen.
De rest van de coalitie vindt dat te risicovol: zo loopt er tegen de burgemeester van Istanboel een juridisch proces, waardoor hij mogelijk niet verkiesbaar is in mei. Beide burgemeesters spraken eerder hun steun al uit voor Kilicdaroglu. Door een compromis sloot Aksener zich weer aan bij de coalitie: Als Kilicdaroglu wint, worden de burgemeesters allebei vicepresident.
Nog niet eenduidig
De meningsverschillen binnen de coalitie zijn volgens critici een teken van zwakte. De samenwerking kwam traag op gang, waardoor een eenduidige strategie achterbleef. Zo kon de oppositie geen commentaar leveren op lastige politieke dossiers voor Erdogan, zoals de hoge inflatie en de noodhulp na de aardbevingen.
Erdogan zelf wijst ook op de interne problemen van het blok. "We zeiden maanden geleden al dat dit zou gebeuren", zei hij zaterdag, nadat IYI uit de coalitie stapte. "Ze gingen zitten, ze spraken en ze gingen uit elkaar - zoals ik voorspelde."
