Kritiek op regering na aardbeving, welke gevolgen heeft dat voor Erdogan?
Al snel na de verwoestende aardbeving klonk er kritiek op de Turkse president Erdogan vanwege het enorme aantal ingestorte gebouwen en het trage tempo waarmee de hulpverlening op gang kwam. Welke gevolgen heeft dat voor Erdogan, met de presidents- en parlementsverkiezingen in zicht?
"Iedereen kijkt mee over zijn schouders, naar wat hij doet en hoe hij met deze ramp omgaat", zegt Nienke van Heukelingen, Turkije-deskundige bij Clingendael instituut. "Niet alleen inwoners van het rampgebied, mensen in heel Turkije."
Met name op sociale media klinkt kritiek. Woensdag blokkeerde de Turkse overheid de toegang tot Twitter, mogelijk om die geluiden te verstommen. "Regeringsgezinde televisiezenders leggen vooral de nadruk op de nationale eenheid. Kritiek uit gebieden waar hulp te laat kwam, zie en hoor je daar niet", vertelt Joost Lagendijk, Turkije-deskundige en woonachtig in Istanbul.
Erdogan reisde meteen naar het rampgebied. Hij gaf toe dat de hulpverlening niet snel genoeg op gang kwam. Dat kwam volgens hem doordat er "zo veel gebouwen beschadigd waren". Hij beloofde honderdduizenden nieuwe huizen te bouwen, waar "de komende weken concrete stappen voor worden genomen".
Bouwamnestie
In 1999 kwamen in Turkije meer dan 17.000 mensen om door een aardbeving. Erdogan zei toen dat als hij aan de macht zou komen, hij veilige huizen zou bouwen. Ondanks het aanscherpen van de bouwvoorschriften zijn er vorige week ook veel nieuwe gebouwen ingestort.
Dat roept de vraag op hoe dit heeft kunnen gebeuren. De overheid bleek de laatste jaren in veel gevallen bereid om aannemers te ontzien als projecten niet voldeden aan de eisen. De regering kwam meermaals met een 'bouwamnestie', waarbij aannemers alleen een kleine boete betalen. Het leverde de regering veel geld op, maar ging ten koste van de kwaliteit van de gebouwen.
"Er duiken nu video's op, onder meer uit 2019, waarop te zien is dat Erdogan die amnestie met trots verdedigde", vertelt Van Heukelingen. "Met de kennis van nu heeft hij zich daarmee enorm in de voet geschoten. Nu blijkt dat het helemaal geen oplossing was, maar dat mensen zijn blootgesteld aan gevaar."
"In een West-Europees land zou dit het einde van de regering betekenen, daar kom je er niet mee weg", vertelt Lagendijk. "Maar dit is Turkije. Hier ligt het anders. Op dit moment is het heel lastig om te voorspellen hoe dit zal uitpakken voor Erdogan."
Vlak voor de aardbevingen stond Erdogans AK-partij er relatief goed voor, na een mindere periode. "De oppositie deed het een tijd best goed. De 'Tafel van Zes', de verenigde oppositiepartijen, zette alles op alles om de regering en Erdogan aan de kant te zetten", vertelt Van Heukelingen. "Maar de laatste maanden zagen we dat de oppositie dat momentum verloor. Ze hebben interne problemen, zoals bij het aanwijzen van een presidentskandidaat."
Volgens Lagendijk is het vooral afwachten wat de mensen doen die nog niet weten op wie ze gaan stemmen. "Of en hoe worden zij beïnvloed door de kritische geluiden en door wat de regering zegt? Die stemmen gaan bepalend zijn. Het is volstrekt onduidelijk welke kant het op gaat. Het is nu te vroeg om dat te zeggen."
Dat beaamt Van Heukelingen. "Dit zou alles op z'n kop kunnen zetten voor Erdogan, maar als we heel eerlijk zijn: dat weten we nu nog niet. Feit is wel: z'n positie wankelt meer dan voor de aardbeving."
