Pieken voor je piekleeftijd: wat doet dat mentaal met iemand als Haaland?
Na zijn vijfde doelpunt in één Champions League-wedstrijd wisselde Manchester City-manager Pep Guardiola zijn sterspeler, de 22-jarige Erling Haaland. Die protesteerde. Hij wilde in het veld blijven, vertelde Guardiola na afloop.
Zijn tweede doelpunt was zijn dertigste doelpunt in de Champions League, ook werd de Noor de speler die het vaakst voor City scoorde in één seizoen.
Zijn vijfde goal was weer een ijkpunt, daarmee werd de Haaland de derde speler ooit die dit gepresteerd had, na Lionel Messi (2012) en Luiz Adriano (2014).
Hij wilde zijn zesde goal ook maken. Dat had namelijk nog geen enkele voetballer ooit eerder gedaan in de Champions League. Maar Guardiola bleef bij z'n punt, de Noor moest naar de kant.
De Manchester City-trainer zei daarover na afloop: "Als hij ook deze mijlpaal zou bereiken, zou het saai voor hem zijn. Nu heeft hij nog een doel."
Vroeg pieken, en dan?
Heeft Guardiola een punt? Als je als voetballer al zo jong piekt en records verpulvert, hoe blijf je jezelf dan motiveren tot je echte piek en daarna je 'sportpensioen'?
"Door bij jezelf te onderzoeken waardoor jij elke keer het beste uit jezelf wilt halen", zegt sportpsycholoog Afke van de Wouw. "Topscorers scoren op twee dingen hoog: ze willen winnen, dus resultaat, én beter worden in bepaalde vaardigheden."
Dat laatste hangt van je waardes af, zegt ze: waarom sport je, wat vind je belangrijk?
Een goed voorbeeld is Rico Verhoeven (33). Ook hij piekte op jonge leeftijd en is nu al bijna tien jaar onafgebroken wereldkampioen in de categorie zwaargewicht bij het kickboksen.
Zijn belangrijkste 'waarde', volgens mensen die hem goed kennen, is dat hij altijd een betere versie van zichzelf wil worden, ondanks het gebrek aan echte concurrentie. Dat geldt ook voor rolstoeltennisster Diede de Groot, die in januari bij de Australian Open haar negende grandslamtitel op rij - en zeventiende in totaal - pakte.
Titels vindt ze eigenlijk niet het belangrijkste. "Voor mij is winst dat je na het toernooi kan zeggen: ik heb echt goed gespeeld."
En wat te denken van Lionel Messi. Hij brak record na record. Zijn cijfers zijn ongeëvenaard. Alleen de wereldtitel met Argentinië ontbrak nog op z'n palmares, maar ook die sleepte hij afgelopen WK binnen. Hij heeft niets meer te wensen, niets meer te winnen, en toch zegt ook hij: "Mijn motivatie is om elke keer beter te worden."
'Kick van de kleedkamer'
Je persoonlijke waarden zijn je drijfveren voor succes, zegt Van de Wouw. Zo omschreef Guardiola zijn pupil Haaland als een opgewekte jongen, die veel vrolijkheid met zich meebrengt in de kleedkamer. "Dat kan betekenen dat hij zijn motivatie ook uit het teamgevoel en samenspel haalt, en niet alleen uit het maken van veel goals", zegt de sportpsycholoog.
Guardiola gaf na de wedstrijd tekst en uitleg over Haalands wissel:
Of het een goede beslissing van Guardiola was om Haaland te wisselen, zodat hij nog een 'doel te behalen had', kan Van de Wouw niet inschatten.
Maar om iemand gemotiveerd te houden, of het nou in het voetbal is of op de werkvloer, bestaat de gouden abc-regel: autonomie, binding en competentie.
ABC-regel
Ze legt uit: "'Autonomie' wil zeggen dat je kan meebeslissen over het behalen van je doelen." Als Guardiola dus goed aan Haaland kan uitleggen waarom hij hem wisselde en hem vervolgens regie kan geven over nieuwe doelen, blijft hij gemotiveerd.
'Binding' of 'verbinding' betekent voelen dat je ergens bij hoort, legt ze uit. "Je onderdeel voelen van een team en je gezien voelen door bijvoorbeeld je coach - zoals bij Haaland en Guardiola."
Competentie ten slotte, gaat over vaardigheden, vermogen of kwaliteiten die je kan ontwikkelen. "Het motiveert als je merkt dat je ergens beter in wordt." Een goede leidinggevende stuurt z'n werknemers of spelers, met dit abc'tje in gedachten aan, zegt ze.
En hoe zit het met die magische leeftijd van rond de 22 voor topvoetballers? Je frontale cortex is dan nog niet helemaal uitontwikkeld, dat is het gedeelte in je hersenen waarmee je onder andere de consequenties van je daden overziet. Dit kan ervoor zorgen dat een speler onbevangener op het veld staat en die 'beginnersgeest' nog meer heeft, aldus de sportpsycholoog.
"Met die beginnersgeest kan je heel goed penalty's nemen - en scoren", lacht ze.
Zoals de jonge Noorse doelpuntenmachine, die in de Champions League-wedstrijd tegen Leipzig na 22 minuten de bal vol zelfvertrouwen op de stip legde, aan kwam lopen en de bal als een kanonskogel langs keeper Janis Blaswich knalde. Hij rende na z'n schot juichend door. Hij wist al dat het raak zou zijn.
