Wetenschappers en milieuactivisten zijn blij met het in New York gesloten VN-verdrag over de bescherming van de oceanen. Teleurstelling is er ook, vooral over het niet opnemen van een tijdelijk verbod (moratorium) op diepzeemijnbouw. Volgens onderzoekers is aanvullend onderzoek nodig voordat er wordt begonnen met commerciële mijnbouwactiviteiten op de zeebodem. Toch wordt de eerste vergunning volgend jaar verwacht.
De diepzeebodem is rijk aan grondstoffen waar bedrijven om staan te springen voor bijvoorbeeld het maken van batterijen en accu's. De mangaanknollen, bestaande uit onder meer nikkel, kobalt en koper, liggen er voor het oprapen. Op een plek waar mensen zelf niet kunnen komen.
Experiment
Het Nederlandse bedrijf Allseas heeft vorig jaar naar eigen zeggen succesvolle proeven uitgevoerd op vier kilometer diepte in de Stille Oceaan. Daarbij werd voor 4300 ton aan mangaanknollen van de zeebodem gezogen door een soort onderwaterrobot. De machines zouden op termijn honderden meters aan grondstoffen op de zeebodem kunnen leegzuigen. Volgens Allseas is de impact op het zeeleven 'minimaal'. "Er is op die diepte bijna geen zuurstof en ook bijna geen zeeleven", zegt een woordvoerder.
Volgens mariene biologen is dat laatste een vaak gehoord misverstand. "Vroeger dacht men dat er in de diepzee geen zeeleven is. Nu weten we dat er heel veel leven is. De biodiversiteit is heel hoog, maar je kan niet alles met het blote oog zien", zegt onderzoeker Sabine Gollner van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. "Als je ziet wat op mangaanknollen leeft: koralen, sponzen, anemonen. Als je mangaanknollen opzuigt, dan neem je die ook mee. Ze hebben de knollen nodig om op te leven."
Op dit moment zijn er nog geen duidelijke regels voor diepzeemijnbouw. De internationale toezichthouder verwacht over enkele maanden kaders te kunnen stellen. Daarna zal het Canadese bedrijf The Metals Company, dat samenwerkt met Allseas, een vergunningsaanvraag doen.
Het bedrijf wijst op de voordelen van diepzeemijnbouw ten opzichte van mijnbouw op land. "De mangaanknollen liggen onaangeroerd op de bodem", zegt Craig Shesky van The Metals Company. "Voor het verzamelen ervan hoef je niet te graven, te boren of iets op te blazen. De schadelijke gevolgen van deze vorm van mijnbouw zijn minder groot."
Miljoen jaar
Onderzoekers volgen die argumenten, maar stellen wel dat mangaanknollen eenmaal weg van de zeebodem, niet snel terugkeren. Gollner: "Een mangaanknol groeit een aantal millimeter per miljoen jaar. Als je hem weghaalt, komt er pas over miljoenen jaren pas weer een nieuwe."
"De producten die op de bodem liggen, zijn ontzettend gewild", zegt Nicole de Voogd, hoogleraar Mariene Ecologie. "Het is het economisch belang tegenover het belang van de zee. Het zijn ook echt stofzuigers die je laat afdalen naar de bodem en die veroorzaken stofwolken op een plek waar niet veel verstoring is. Je verstoort het ecosysteem."
Nieuwe soorten
Een totaalverbod is ook niet waar wetenschappers voor pleiten, omdat sommige grondstoffen nodig blijven voor de energietransitie. Maar een tijdelijk verbod totdat er meer onderzoek is verricht, daar zijn de onderzoekers het wel over eens. De Voogd: "De consequenties zijn nog onbekend. Er worden nog steeds nieuwe dieren in zee ontdekt. Dan kan je zeggen: leuk, vind je een nieuwe diersoort. Maar het is meer dan dat: ook dat dier is gebonden aan een ecosysteem."
Het Nederlandse kabinet zou vorig jaar met een standpunt komen over diepzeemijnbouw. Maar inmiddels heeft het kabinet laten weten nog geen standpunt te hebben.
