Toezichthouder herhaalt oproep aan boeren en supermarkten: werk vaker samen

Boeren, verwerkers en supermarkten zouden meer afspraken moeten maken over de productie en verkoop van duurzame landbouwproducten, vindt de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De bestuursvoorzitter van de kartelwaakhond, Martijn Snoep, herhaalde vandaag dat er 'van boer tot bord' samenwerkingsmogelijkheden zijn waarvan nauwelijks gebruik wordt gemaakt. Het gaat bijvoorbeeld om onderlinge afspraken over de prijs van een product.

Zulke prijsafspraken zijn vaak verboden, omdat ze kunnen leiden tot oneerlijke concurrentie. Juist de ACM is de instantie die daar in Nederland toezicht op houdt.

Maar in het geval van 'groene' landbouwproducten zijn er uitzonderingen, zei Snoep vandaag tijdens een bijeenkomst waar Het Financieele Dagblad over schrijft. Het symposium in Den Haag was bedoeld voor onder anderen vertegenwoordigers van de landbouwsector en de supermarktbranche. Als zij bijvoorbeeld een hogere prijs willen afspreken voor een duurzaam geteeld product, is dat sinds eind 2021 onder voorwaarden mogelijk.

Groene doelen

De ACM constateerde afgelopen september al dat boeren, tuinders en supermarkten vaak terughoudend zijn om van die mogelijkheid gebruik te maken, omdat ze bang zijn daarmee de concurrentieregels te overtreden. Het is ook niet zo dat "alles opeens kan", legt een woordvoerder van de toezichthouder desgevraagd uit. "Het gaat inderdaad om een sector waarvan we denken: er is meer mogelijk, maak er nou gebruik van. Maar partijen moeten wel aan bepaalde voorwaarden voldoen."

Stel dat landbouwbedrijven, groothandels en supermarkten onderling een vaste prijs afspreken voor een groen product, dan moeten ze onder meer aantonen dat die prijs noodzakelijk is om een bepaald duurzaamheidsdoel te halen. Te denken valt aan doelen op het gebied van dierenwelzijn of het gebruik van minder bestrijdingsmiddelen.

In ieder geval geldt: om in aanmerking te komen voor legale samenwerking, moeten de partijen verder gaan dan de duurzaamheidsnormen waaraan ze volgens de wet sowieso moeten voldoen. Ook moeten ze laten zien dat het 'groene doel' niet op een andere manier kan worden behaald, dus dat daarvoor echt een prijsafspraak nodig is.

Landbouwakkoord

De prijzen van landbouwproducten zijn een belangrijk discussiepunt in gesprekken over de verduurzaming van de landbouwsector en de stikstofcrisis. Veel boeren zeggen dat ze niet of nauwelijks kunnen vergroenen, omdat hun productie daardoor duurder wordt terwijl supermarkten hen daar niet voor compenseren. De afgelopen jaren hebben boeren meermaals distributiecentra van supermarkten geblokkeerd om daar aandacht voor te vragen.

In het akkoord tussen de overheid en de agrarische sector, dat Landbouwminister Adema wil sluiten, wordt ook gesproken over de prijs van landbouwproducten. Adema schreef in november aan de Tweede Kamer dat de verduurzaming van het voedselsysteem een opgave is van "de hele keten", dus niet alleen van de boer maar ook van leveranciers, verwerkers, banken en supermarkten. Die partijen zullen volgens hem onder meer een rol spelen in "het organiseren van een kostendekkende prijs voor de boeren".