Syrië opent grensovergangen voor VN-hulp, critici spreken van 'cynische zet'
De Syrische president Assad opent twee grensovergangen met Turkije voor hulpkonvooien van de Verenigde Naties. Dat is bekendgemaakt door de VN. Hierdoor kan de organisatie hulp bieden aan aardbevingsslachtoffers in de gebieden die worden gecontroleerd door de oppositie.
Volgens de VN gaat de grens voor drie maanden open. De opening werd een paar dagen geleden al gemeld door Syrische staatsmedia, maar is nu bevestigd door VN-secretaris-generaal Guterres.
Verschillende machthebbers
De Syrische grensovergangen zijn al jaren een politiek en diplomatiek heet hangijzer. Dat heeft te maken met de verschillende machthebbers in Syrië, dat na jaren van burgeroorlog is opgedeeld in meerdere regio's. In het door de aardbeving zwaar getroffen noordwestelijke deel van het land heeft bijvoorbeeld de gewapende oppositie het voor het zeggen, en niet president Assad.
Dat is te zien op deze kaart:
In 2014 regelde een VN-resolutie dat humanitaire hulpkonvooien voor de 4 miljoen inwoners van het oppositiegebied de grens over mochten zonder toestemming van Assad. Aanvankelijk gebeurde dat via meerdere grensovergangen, maar daarvan was er nu nog maar één open: die bij Bab al-Hawa.
Dat komt doordat Rusland en China, bondgenoten van Assad, de hulpverlening via het oppositiegebied hebben geprobeerd te beperken, door in de VN-Veiligheidsraad hun vetorecht in te zetten. Net als de Syrische president willen de twee landen dat noodhulp vooral via de hoofdstad Damascus wordt geleverd. Dat was ook al voor de aardbeving zo.
'Cynische zet'
De VN is nu dus met Assad overeengekomen dat twee gesloten grensovergangen in de oppositieregio tijdelijk opengaan. Critici zien daarin een politiek spel. De deal wordt veroordeeld door onder anderen Raed al Saleh, hoofd van de Syrische Witte Helmen, die reddingswerk doen in het rampgebied.
In een opiniestuk op de site van CNN spreekt Al Saleh van een "cynische zet" van president Assad. "Jarenlang heeft het regime van Assad met hulp van Rusland gesneden in de humanitaire hulp voor inwoners van het noordwesten. Ondanks dat ook vóór de aardbeving al zo'n 4,5 miljoen mensen daar te maken hadden met een hopeloze humanitaire crisis."
Geen permanente oplossing
Ook Midden-Oostendeskundige Brigitte Herremans van de Universiteit Gent spreekt van een spel. Ze benadrukt dat de extra grensovergangen een tijdelijke oplossing zijn, waarmee Assad volgens haar probeert te voorkomen dat de grenzen via de VN-Veiligheidsraad permanent worden opengesteld. "Hij wil hiermee alleen zijn goodwill tonen."
Volgens Herremans is wel verklaarbaar waarom de VN afspraken met Assad heeft gemaakt over de grensovergangen. "VN-organisaties willen ook nog vanuit de Syrische hoofdstad Damascus kunnen opereren, waar het Syrische regime aan de macht is. De VN kan Assad daarom niet voor het hoofd stoten."
Voor veel gezinnen kan de hulp niet snel genoeg komen:
Eerder waarschuwde Assad dat noodhulp zonder goedkeuring van het regime zou worden gezien als een schending van de soevereiniteit van zijn land. Na een gesprek met VN-noodhulpcoördinator Martin Griffiths is de president dus overstag gegaan. Ook Nederland had aangedrongen op het openen van meer grensovergangen. Premier Rutte had daarover contact gehad met de Turkse regering.
De internationale hulpoperatie voor Syrië komt moeilijk op gang. Pas afgelopen donderdag konden de eerste vrachtwagens de grens tussen het noorden van Syrië en Turkije passeren.
In het aardbevingsgebied in het noorden van Syrië wonen zo'n 2 miljoen vluchtelingen, die hun huis hebben moeten verlaten vanwege de burgeroorlog. Het regime van president Assad vecht met hulp van Iran en Rusland tegen verschillende oppositiegroepen, die ook hulp uit het buitenland krijgen.
