Wie zijn de Pakistaanse Taliban, in het vizier na aanslag Peshawar?

• Devi Boerema

De zelfmoordaanslag in een moskee in Peshawar van gisteren is een van de dodelijkste aanslagen op Pakistaanse veiligheidsdiensten in jaren. Onder de slachtoffers zijn veel politieagenten. De terreurorganisatie Tehreek-e-Taliban (TTP) wordt verantwoordelijk gehouden, maar de organisatie ontkent zelf elke betrokkenheid.

Sinds de TTP eind vorig jaar een staakt-het-vuren met de Pakistaanse overheid opzegde, is het geweld in het land toegenomen. Wat voor organisatie is de Tehreek-e-Taliban Pakistan en waarom voeren ze aanvallen op Pakistaans grondgebied uit? Vijf vragen en antwoorden over deze organisatie.

Hoe is de Tehreek-e-Taliban Pakistan ontstaan en welk doel staat hun voor ogen?

De TTP is volgens analisten de grootste en meest gewelddadige militante organisatie in Pakistan. Het is geen eenduidige groep, maar de organisatie bestaat uit verschillende lokale 'fracties' die actief zijn in vooral het westen van Pakistan.

De Pakistaanse Taliban is ontstaan in 2001 ten tijde van de Amerikaanse inval in Afghanistan. Uit onvrede met de Pakistaanse steun aan de Amerikanen begonnen Pakistanen die eerder in Afghanistan gevochten hadden Talibanleden en al Qaida-strijders in hun eigen regio op te vangen. Onder druk van de VS voerde de Pakistaanse overheid de strijd tegen deze groeperingen verder op. De band tussen de strijders onderling werd daardoor alleen maar hechter.

Dit leidde uiteindelijk tot de officiële oprichting van de TTP in 2007. Waar de jihadisten in de begindagen in Afghanistan voor hadden gevochten wilden ze ook in Pakistan: een eigen streng islamitische staat.

Is er een link met de Afghaanse Taliban?

De TTP is geen onderdeel van de Afghaanse Taliban. De Pakistaanse organisatie is minder goed georganiseerd en heeft zeker de laatste jaren ook een heel ander doel. Doordat de groepen in het verleden met elkaar vervlochten waren, is het moeilijk om ze helemaal los van elkaar te zien.

Sinds de Taliban in 2021 de macht heroverde in Afghanistan heeft de TTP een veilig onderdak in het buurland. Tot frustratie van de Pakistaanse overheid voert de TTP vanaf Afghaans grondgebied aanvallen uit op Pakistaanse doelen. In reactie hierop na de Pakistaanse luchtmacht in april vorig jaar TTP-doelen in Afghanistan onder vuur. Dat zette de relatie tussen beide landen verder onder druk.

"We blijven praten met de Afghaanse autoriteiten omdat hun grond wordt gebruikt voor grensoverschrijdend terrorisme", zei de Pakistaanse minister van Defensie Khwaja Asif na een aanslag in Islamabad in januari.

Is de TTP internationaal ook een bedreiging?

De TTP heeft met aanslagen op Amerikaanse doelen in Afghanistan laten zien dat het bereid is om ook buiten Pakistan aanslagen te plegen. In een videoboodschap uit 2010 liet de TTP weten ook doelen in de VS op het oog te hebben. Een maand later werd een Pakistaanse Amerikaan in de VS opgepakt voor een mislukte aanslag op Times Square in New York.

De Amerikaanse autoriteiten hebben nooit gezegd dat de TTP hiervoor verantwoordelijk was. Aangenomen wordt dat de organisatie betrokken was bij het financieren en organiseren van die aanslag.

Is het waarschijnlijk dat de TTP achter de aanslag in Peshawar zit?

De Tehreek-e-Taliban is onbetwist de dominante groep in de regio. Ongeveer een week geleden meldde nieuwszender Al Jazeera dat de TTP een golf van aanslagen aan het voorbereiden was in de Khyber Pakhtunkhwa provincie. De groepering wil druk uitoefenen op de overheid in Islamabad om gevangen TTP-leden vrij te laten.

De aanslag in Peshawar werd vrijwel direct opgeëist door een groep die onder de TTP valt. Enkele uren later weersprak een woordvoerder van de TTP de eerdere bekentenis. Volgens woordvoerder Khorasani past het niet in het beleid van de TTP moskeeën of andere religieuze plekken aan te vallen. Islamitische terreurorganisaties zijn vaak terughoudend met verantwoordelijkheid nemen voor aanslagen op gelovigen.

Wat kan de Pakistaanse overheid nog doen?

Dat er juist op deze goed beveiligde plek een aanslag kon plaatsvinden, komt hard aan bij de Pakistaanse overheid. De moskee in Peshawar ligt in een afgeschermde zone waar ook, op een paar honderd meter afstand van elkaar, het hooggerechtshof, de regionale politie en een antiterrorisme-eenheid zijn gehuisvest.

In een tweet benadrukt premier Shebaz Sharif dat terrorisme de grootste uitdaging is voor zijn land. Het is zeker niet het enige probleem waar Sharif zijn handen aan vol heeft. Economisch gaat het slecht met Pakistan en het land worstelt nog steeds met de gevolgen van de zware overstromingen van afgelopen jaar.