Tanks en Oekraïne: een rode lijn die steeds verder opschuift

Oekraïne vraagt er al sinds het begin van de oorlog om: tanks, gevechtsvliegtuigen en langeafstandsraketten. Lange tijd was het antwoord van zijn westerse bondgenoten een duidelijk 'nee'. Maar nu lijkt er wat betreft tanks steeds meer beweging te komen.

Gisteren maakten de Britten bekend te overwegen een aantal Challenger 2-tanks te sturen. En vandaag liet Polen weten dat het Leopard 2-tanks willen leveren, mits andere landen ook met tanks over de brug komen.

Het zou de eerste keer zijn dat moderne, westerse tanks richting Oekraïne gaan. Eerder stuurden Polen en Tsjechië al tanks, maar dat waren verouderde Sovjetmodellen.

300 tanks, 600 tot 700 pantserinfanterie-voertuigen en 500 houwitsers, zegt commandant Valeri Zaloezjny van de Oekraïense strijdkrachten nodig te hebben voor de strijd tegen de Russen. Hij sprak in december met The Economist over dat verzoek: "Als we dit niet krijgen, zullen we vechten tot het einde. Maar ik sta niet in voor de gevolgen."

Westerse landen komen hem al deels tegenmoet. Vorige week maakten Duitsland, de Verenigde Staten en Frankrijk bekend moderne pantservoertuigen te sturen. 50 Amerikaanse Bradley's, 40 Duitse Marders en een onbekend aantal Franse AMX-10 antitankvoertuigen gaan naar het oosten. Die laatste werd door de Fransen speciaal ontworpen als wapen tegen de Sovjet-tanks uit de jaren 80.

Spits van je elftal

Oekraïne krijgt dus steeds meer en zwaarder materieel, maar tot nu toe nog geen moderne tanks. Volgens experts kunnen juist die tanks wel het verschil maken op het slagveld.

"Als we Oekraïne deze oorlog willen laten winnen, is de tank nodig", zegt oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif. "De tank is de spits van je elftal. Die heb je nodig voor je stootkracht en om offensieve operaties te kunnen doen. Zonder tank lukt dat niet."

Commandant Zaloezjny vreest dat de Russen dit voorjaar een nieuw offensief zullen beginnen. Dan kunnen voldoende tanks en pantservoertuigen bepalend zijn.

Dit zijn de tanks die volgens Oekraïne het verschil kunnen maken:

Maar westerse bondgenoten moesten lange tijd niets weten van het sturen van tanks. Het werd gezien als rode lijn. "Als je een tank aan Oekraïne geeft, dan kan dat Rusland versterken in de boodschap aan zijn eigen volk", zegt De Kruif. "Dan zegt Rusland: We vechten niet tegen Oekraïne, we vechten tegen de NAVO."

Maar na bijna een jaar oorlog lijkt die rode lijn langzaam te verschuiven. Steeds meer landen lijken tanks te willen sturen, mits dat in breed, internationaal verband is.

Politiek schaakspel

Gisteren maakten de Britten bekend dat ze overwegen om een aantal van hun Challenger 2-tanks te sturen. Een woordvoerder van de regering zei dat alles in goed overleg met andere bondgenoten zal gebeuren, maar wilde verder niet ingaan op het voornemen. Een regeringsfunctionaris zei tegen Politico dat de beslissing "op zeer korte termijn" wordt genomen.

Vandaag liet Polen weten Duitse Leopard 2-tanks te willen leveren, maar alleen als andere landen dat ook doen.

En dat is precies waar Oekraïne op hoopt. De Leopard 2 wordt gezien als een van 's werelds beste tanks en is in Europa in grote getale aanwezig. Ook Spanje, Griekenland, Denemarken en Finland maken gebruik van de Duitse tank. De landen kunnen gezamenlijk tanks leveren, inclusief bijbehorende munitie. Ook het onderhoud wordt hierdoor makkelijker.

Een Duits 'nein'?

Spanje wilde deze zomer al 40 stuks van een oudere versie van de Leopard leveren, maar al snel werd Madrid teruggefloten. De Duitsers zagen de deal niet zitten en als bouwer van de tank gaven ze geen exportvergunning af.

Het aanbod van Polen moet dus ook op Duitse goedkeuring wachten. De kans dat dit gebeurt lijkt klein, maar niet uitgesloten. Regeringswoordvoerders lieten dit weekend weten dat Duitsland niet alleen wil opereren. "Na het leveren van pantserwagens is het sturen van tanks niet de volgende logische stap", zeiden ze.

Tegen het sturen van Marder-pantservoertuigen was het Duitse verzet in eerste instantie ook groot, maar dat veranderde later.

Internationale coalitie

En dus wordt er druk overlegd. Ook de Fransen overwegen hun Leclerc-tanks beschikbaar te stellen en de Amerikanen denken erover om de M1 Abrams te sturen. Maar voor beide modellen geldt dat ze vergeleken met de Leopard logistiek lastiger in te zetten zijn.

Ook spelen nationale belangen mee, denkt De Kruif: "Dit zijn geavanceerde tanks met hoogwaardige technologie. Mocht Rusland deze tanks buitmaken, dan kunnen ze die technologie gaan gebruiken. Dat wil je liever niet."

Toch wordt de roep om een internationale 'tankcoalitie' steeds luider. Als de Britten daadwerkelijk tanks sturen wordt de druk op andere landen groter. 20 januari komen de Oekraïense bondgenoten bijeen op de Amerikaanse vliegbasis Ramstein in Duitsland om hun steun met elkaar af te stemmen.