Rusland graaft zich in, Oekraïne 'pusht': de verwachtingen voor de oorlog in 2023
Oekraïne is vastberaden om in 2023 alle bezette gebieden in het land te bevrijden, zei president Zelensky onlangs. Ondertussen blijft Rusland tienduizenden gemobiliseerde mannen naar het front sturen en moeten de strijdkrachten verder doorgroeien tot 1,5 miljoen militairen.
Het maakt duidelijk dat de oorlog in Oekraïne voorlopig niet voorbij zal zijn, ondanks het zinspelen op onderhandelingen door beide partijen. Sinds de bevrijding van Cherson ligt het front al twee maanden zo goed als stil. De oorlog gaat echter onverminderd door, met dagelijks verliezen aan beide zijden.
Op welke plekken in Oekraïne moet je in 2023 letten? Met behulp van militair analisten en geanalyseerde satellietbeelden zoomen we in op de plaatsen die beslissend zijn voor het verdere verloop van de oorlog.
1. Kreminna en Svatove
Waar ligt het? In het noordoosten van het land, in de oblast Loegansk. Het succesvolle Oekraïense tegenoffensief in de regio Charkov van afgelopen september werd hier door de Russen gestopt. Dit vrij rechte front ligt langs een strook van dorpen en stadjes langs de rivier Krasna.
Waarom belangrijk? Loegansk is de enige van de vier 'geannexeerde' regio's die Rusland vrijwel volledig in handen heeft. Bevrijding van Kreminna en Svatove zal daarom een gevoelige slag betekenen. Daarnaast komen dan de felbevochten steden Severodonetsk en Lysytsjansk binnen handbereik van de Oekraïners.
Het doorbreken van de verdedigingslinie tussen Kreminna en Svatova heeft grote consequenties. Met de herovering worden de Russen gedwongen zich terug te trekken naar de eerstvolgende natuurlijke verdedigingslinie, kilometers oostwaarts. Daarmee zou een groot deel van de Russische terreinwinst van de invasie van vorig jaar zijn teruggedraaid.
De huidige situatie: Rusland heeft volgens inlichtingenbronnen extra troepen en materieel naar Kreminna gebracht. Op satellietbeelden van het Europese Copernicus-programma is te zien dat de Russen extra verdedigingslinies opzetten ten oosten van Kreminna. Het gaat volgens Mart de Kruif, oud-commandant der Landstrijdkrachten, om tankgrachten en daarachter verspreide opstellingen.
"Rusland is erg beducht voor een doorbraak hier. Oekraïne pusht hier behoorlijk", zegt defensiedeskundige Peter Wijninga van het Hague Centre for Strategic Studies. "In dit licht moet je ook de dreiging zien van een mogelijk nieuw offensief vanuit Belarus. Daardoor wordt Oekraïne gedwongen troepen uit het noordoosten naar de grens met Belarus te verplaatsen."
2. Bachmoet en Popasna
Waar ligt het? In het hart van de Donbas-regio, in Oost-Oekraïne. De plaatsen liggen ten noordoosten van de zelfverklaarde 'Volksrepubliek Donetsk', waar Oekraïne sinds 2014 geen controle meer over heeft.
Waarom belangrijk? De plaatsen Soledar, Bachmoet, Toretsk en Njoe Jork (vernoemd naar New York) weten al sinds het begin van de invasie stand te houden tegen Rusland. Bachmoet vormt daarbij al weken het middelpunt van de gevechten. Over de waarde van de plaats lees je dit artikel.
De linie vormt vooral een buffer voor de belangrijke industriesteden Slovjansk en Kramatorsk, die onderdeel uitmaken van de oblast Donetsk. "Die steden blijven een wens van de Russen. Het primaire doel van Poetin was immers de 'bevrijding' van de Donbas-regio. En daar is hij bereid grote offers voor te brengen", zegt Wijninga.
De huidige situatie: Bachmoet is de enige plek waar de Russen in het offensief zijn, en de plaats is mede daarom een prestigekwestie geworden. "Er lijkt weinig te gebeuren, maar dat is niet zo. De ene keer weet Rusland wat gebied te veroveren, het andere moment de Oekraïners weer", aldus Wijninga. Dat gaat gepaard met grote verwoesting en vele doden.
Ook hier is Rusland beducht op een Oekraïense doorbraak. Bij Popasna, ten oosten van Bachmoet, is een extra tankgracht aangebracht, aangevuld met loopgraven over de gehele breedte:
3. Tokmak en Melitopol
Waar ligt het? Ten zuiden van de belangrijke industriestad Zaporizja, die in Oekraïense handen is. Het front ligt al sinds maart stil en was lange tijd vrij rustig. De laatste weken worden meer beschietingen gemeld.
Waarom belangrijk? Het gebied vormt de 'landbrug' van Rusland met de Krim en is daarmee van groot logistiek belang. Als Oekraïne hier weet door te dringen, raken Russische troepen in de regio Cherson geïsoleerd. In het gebied bevindt zich actief partizanenverzet. Met name in en rond de stad Melitopol is het verzet tegen de Russische bezetting groot.
De huidige situatie: De Russen vrezen een Oekraïens offensief ten noorden van de stad Tokmak, blijkt uit de voorbereidingen die worden getroffen. Op satellietbeelden is te zien dat Tokmak wordt gefortificeerd en toegangswegen naar de stad worden versterkt. Ten zuidwesten van de stad ziet oud-commandant De Kruif zeer veel hindernissen. "Het zwaartepunt ligt in het oosten, dus ze verwachten een Oekraïense aanval vooral vanuit die richting."
Ook zuidelijker, richting de Krim en Zwarte Zee, zijn verdedigingswerken te zien:
Een Oekraïens offensief is hier mogelijk, maar zeer riskant, zegt defensiedeskundige Wijninga. "Het zou een soort Market Garden zijn: je werkt in een smalle corridor naar een doel toe. Je kunt dan aan twee kanten worden aangevallen, dat is erg kwetsbaar."
4. Cherson
Waar ligt het? Bij het zuidwestelijke front, aan de benedenloop van de Dnjepr-rivier.
Waarom belangrijk? De stad Cherson ligt sinds de bevrijding in november voortdurend onder vuur van de Russen. De veiligheid kan worden vergroot door Russische artillerie uit te schakelen of controle te krijgen over de oostoever van de Dnjepr. Mocht het lukken de rivier over te steken, dan ligt de weg naar de Krim open.
De huidige situatie: Analisten achten de kans klein dat Oekraïne op korte termijn de rivier kan oversteken. De Russen hebben zich ook hier ingegraven, valt op satellietbeelden te zien. Achter plaatsen aan de oever zijn steunpunten ingericht, ziet De Kruif.
Ook in deze regio is Rusland voorbereid op een Oekraïens offensief richting de Krim, zoals in Kalantsjak:
Het valt generaal buiten dienst De Kruif op dat er relatief weinig diepte in de opstellingen is aangebracht, vermoedelijk door de tijdsdruk. "Desondanks vergt het overwinnen van de linies een zorgvuldige planning en voorbereiding. Daar rijd je niet zomaar doorheen." Bovendien zullen de linies aangevuld zijn met mijnenvelden, artillerie en versterkte woningen, maar die zijn niet zichtbaar vanuit de lucht.
Voor Oekraïne wacht dus een zware, maar niet onmogelijke taak. "2023 zal het keerpunt zijn", belooft president Zelensky. Poetin, op zijn beurt, zweert in zijn nieuwjaarsboodschap dat Rusland "groot" zal blijven.
