Ozonlaag naar verwachting binnen enkele decennia hersteld, VN roemt aanpak

De ozonlaag is langzaam maar zeker aan het herstellen en zou binnen enkele tientallen jaren hersteld kunnen zijn. Dat is de conclusie die een panel van deskundigen van de Verenigde Naties heeft gepresenteerd op een bijeenkomst van de American Meteorological Society. De onderzoekers beoordelen elke vier jaar de schade aan de ozonlaag.

Als het herstel in het huidige tempo doorgaat, is het de verwachting dat de beschermende laag rond de aarde in 2040 terug is op de waarden van 1980, met uitzondering van het Noordpoolgebied en Antarctica. De ozonlaag boven het Noordpoolgebied zou in 2045 hersteld zijn. Boven Antarctica - waar de laag zo dun is dat er een gat in zit - zou de laag in 2066 hersteld zijn, is de verwachting.

Het gat in de ozonlaag was lange tijd voor veel mensen het bekendste en urgentste milieuprobleem. De laag, die op grote hoogte in de atmosfeer ligt, beschermt de aarde en het leven op de planeet tegen de schadelijke ultraviolette straling van de zon. Zonder ozonlaag zou er geen leven mogelijk zijn op aarde.

Cfk's

In de jaren 70 en 80 stelden wetenschappers vast dat chemicaliën, zoals chloorfluorkoolwaterstoffen (beter bekend onder de afkoring cfk's), de ozonlaag ernstig aantastten. De onderzoekers kwamen tot de onrustbarende conclusie dat de beschermlaag rond 2050 vrijwel verdwenen zou zijn als er geen beleid zou komen om de ozonlaag te sparen.

Dat beleid kwam er in 1987, toen landen samen het Montreal Protocol ondertekenden. Daarin sprak een groot aantal landen in VN-verband af om de productie en het gebruik van cfk's in de ban te doen. Die werden tot die tijd onder meer gebruikt in koelkasten, spuitbussen en airco's. Het beleid was succesvol: in 1989 trad het protocol in werking en tegenwoordig wordt 99 procent van deze chemicaliën niet meer gebruikt.

"Ozonactie vormt een precedent voor klimaatactie", zo koppelt secretaris-generaal Petteri Taalas van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) het beleid om de ozonlaag te redden aan beleid tegen klimaatverandering. "Het succes dat we hebben gehad met het uitfaseren van chemicaliën die de ozonlaag aantastten, laat zien wat er moet gebeuren om af te stappen van fossiele brandstoffen, de uitstoot van broeikasgassen te verlagen en zo klimaatverandering tegen te gaan."

Uitstoot in China

Hoewel deskundigen het optreden tegen de aantasting van de ozonlaag doorgaans zien als een van de succesvolste voorbeelden van internationaal milieubeleid, is het niet alleen maar goed gegaan sinds 1989. In 2018 bleek nog dat er in de voorgaande jaren een stijgende hoeveelheid cfk's was uitgestoten.

Die uitstoot bleek uit China te komen. Na Chinees overheidsingrijpen nam de uitstoot in de jaren daarna wereldwijd weer af. Volgens wetenschappers heeft dit recente cfk's-lek het herstel van de ozonlaag waarschijnlijk met ongeveer een jaar vertraagd.

In 2016 werd het Montreal Protocol uitgebreid met een verbod op het gebruik van fluorkoolwaterstoffen (hfk's), die de ozonlaag minder aantasten, maar wel krachtige broeikasgassen zijn - zo'n 15.000 keer zo sterk als CO2. Door deze stoffen ook te verbieden, wordt de opwarming van de aarde met zo'n 0,3 tot 0,5 graden beperkt, staat in het rapport van de American Meteorological Society.