Maarten Siepel
Zeker 21.000 kantoorpanden zijn op 1 januari niet in bezit van het wettelijk verplichte energielabel C of beter. Dat blijkt uit een analyse van vastgoedorganisatie CBRE op verzoek van Nieuwsuur. De wet schrijft voor dat het vanaf volgend jaar verboden is om een pand dan nog langer als kantoor te gebruiken.
In 2017 werd de energielabel C-verplichting aangekondigd en een jaar later vastgelegd in het Bouwbesluit. Nu blijkt dat niet alleen commerciële kantoorpanden niet op tijd voldoen aan die verplichting, ook kantoren van gemeenten, politie, rechtbanken en provincies hebben niet het juiste energielabel. Slechts 55 procent van de kantoorpanden van de Rijksoverheid voldoet, 15 procent heeft energielabel D of slechter. A+++++ is het beste label, G het slechtste.
Van 30 procent van de Rijkskantoren is helemaal geen energielabel bekend. Volgens een woordvoerder van het Rijksvastgoedbedrijf - dat de panden in bezit heeft - zijn energielabels "niet met één druk op de knop te verkrijgen".
Goede voorbeeld geven
Minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) is verantwoordelijk voor de invoering van de energielabel C-plicht. Hij noemt toezicht en handhaving "van essentieel belang", maar overtreedt met zijn Rijksvastgoedbedrijf dus zelf de regels.
Een woordvoerder van het ministerie laat weten dat de overtreding "zo snel mogelijk, op een redelijke termijn" ongedaan wordt gemaakt. Wanneer de gebouwen van de Rijksoverheid voldoen aan de wettelijke plicht, is niet duidelijk.
"De overheid moet zich aan de eigen regels houden en natuurlijk ook het goede voorbeeld geven", vindt Rob van Tilburg van milieuorganisatie Natuur en Milieu. "Niet naleven moet worden bestraft, anders neemt niemand deze verplichtingen serieus."
Van de labelplichtige kantoren heeft volgens cijfers van CBRE zo'n 58 procent de labels niet op orde. Kantooreigenaren die niet voldoen krijgen eerst een waarschuwing om alsnog een energielabel aan te vragen of te verduurzamen voor energielabel C. Daarna kan een dwangsom volgen, waarmee de overheid druk uitoefent om een gebrek te herstellen.
Kan de overheid een kantooreigenaar wel op de vingers tikken wanneer het zelf de zaak niet op orde heeft? Ja, dat kan, meent adjunct-hoogleraar privaatrecht en duurzaamheid Björn Hoops. "Alleen als eigenaren van private kantoren stelselmatig slechter zouden worden behandeld dan eigenaren van overheidsgebouwen zou de betreffende gemeente hiervoor een rechtvaardiging moeten aanvoeren."
Klimaatdoelstellingen
De overheid kan wel imagoschade oplopen, denkt vastgoedexpert Paul Goedvolk van advocatenkantoor Baker McKenzie. "Met de achterstand in het verduurzamen van de eigen kantoorgebouwen staat de overheid de eigen klimaatdoelen in de weg. En dat kan tot gezichtsverlies leiden."
Uit een rondgang onder de grote steden en de dertig gemeenten met de grootste kantoorvoorraad per inwoner blijkt dat gemeenten over het algemeen niet direct per 1 januari zullen ingrijpen. Amersfoort heeft het over "stimulerend handhaven", Leusden gaat "stimuleren en verleiden".
Veel gemeenten volgen het landelijk handhavingsprotocol van de Rijksoverheid, maar Amsterdam vindt dat voorgestelde traject te lang duren. Na waarschuwen, dwangsommen, bezwaar en beroep zou het tot 2027 kunnen duren voordat de gemeente een kantoorpand kan sluiten.
"Een dergelijke situatie vinden wij onwenselijk en ook niet passen bij de ambitieuze klimaatdoelen", schrijft de Amsterdamse wethouder Sofyan Mbarki. Amsterdam gaat vanaf 1 januari wel controleren op de naleving van de energielabel-verplichting.
