Amerikaanse basketbalster Griner vrij na ruil tegen Russische wapenhandelaar Bout
De Amerikaanse basketbalster Brittney Griner is vrijgelaten uit de Russische strafkolonie waar ze gevangen zat. In ruil voor haar vrijlating hebben de Verenigde Staten de Russische wapenhandelaar Viktor Bout laten gaan, die daar in de cel zat.
De Saudische kroonprins Mohammed bin Salman en de president van de Verenigde Arabische Emiraten hebben bij de gevangenenruil bemiddeld. Griner is met een privévliegtuig van Moskou naar Abu Dhabi overgebracht, daarvandaan vloog ze door naar de VS.
President Biden en vicepresident Harris hebben met de basketbalster gesproken, meldt een Amerikaanse overheidsfunctionaris. Ze zou in goede gezondheid verkeren.
Er zijn beelden vrijgegeven waarop is te zien dat Bout op weg naar Rusland zijn moeder belt. Griner hoort pas in het vliegtuig dat ze terug naar huis mag:
Griner speelt bij Phoenix Mercury en geldt als een wereldster. Ze won twee keer goud met het Amerikaanse olympische team. De Amerikaanse werd in februari opgepakt in Moskou met minder dan een gram cannabisolie in haar bagage, een middel dat verboden is in Rusland. Griner bekende schuld, maar zei ook dat ze de cannabisolie per ongeluk had ingepakt. Ze noemde het "een oprechte vergissing."
Lord of War
De Amerikaanse regering noemde Griners aanhouding onrechtmatig en betichtte het Kremlin daarachter te zitten. De landen onderhandelden maandenlang over de vrijlating van de basketbalster. In mei berichtten Russische staatsmedia al dat ze geruild zou worden voor wapenhandelaar Bout.
Bout had in de VS een gevangenisstraf van 25 jaar gekregen vanwege hulp aan terroristen en een samenzwering om Amerikanen te doden. De Russische oud-militair speelde jarenlang een belangrijke rol in de internationale wapenhandel, wat hem de bijnaam 'Merchant of Death' opleverde. De film Lord of War uit 2005, met Nicholas Cage in de hoofdrol, was grotendeels op zijn leven gebaseerd.
Bout zou wapens hebben geleverd aan onder meer milities in Angola, Sierra Leone en Liberia. Ook terroristische organisaties als Al Qaida en de Taliban zou hij van wapens hebben voorzien.
Zelf spreekt Bout de beschuldigingen tegen. In 2009 zei hij in een interview met een Britse nieuwszender dat hij nooit zaken heeft gedaan met Al Qaida en de Taliban. De Russische wapenhandelaar werd in 2008 opgepakt in Thailand, vier jaar later werd hij in New York veroordeeld.
Een andere Amerikaan die vastzit in Rusland, ex-marinier Paul Whelan, was geen onderdeel van de gevangenenruil. Hij zit vast op verdenking van spionage sinds hij in 2018 in een hotel in Moskou werd opgepakt. Whelan zelf heeft die beschuldiging altijd tegengesproken; volgens hem is hij erin geluisd door de Russische veiligheidsdienst.
In de zomer werd duidelijk dat de Amerikaanse regering Rusland een gevangenenruil had voorgesteld om zowel Griner als Whelan vrij te krijgen. Waarom Whelan nu niet is vrijgelaten, is niet bekendgemaakt. Zijn advocaat zegt tegen persbureau Interfax dat de onderhandelingen over zijn vrijlating nog bezig zijn.
Familieleden van Whelan zeggen tegen CNN dat ze zich ontredderd voelen nu hun geliefde nog in Rusland vastzit. "Ik kan me niet voorstellen dat hij nog enige hoop heeft dat de overheid over zijn vrijheid zal onderhandelen", zegt zijn broer tegen Amerikaanse media.
Een topfunctionaris van de Amerikaanse regering zegt dat de huidige gevangenenruil "de enige deal was die we nu konden sluiten". Volgens hem stonden de Amerikanen voor de keuze om Griner vrij te krijgen, of helemaal niemand.
Rusland wilde absoluut niet dat Whelan onderdeel van de gevangenenruil zou worden, aldus de regeringsmedewerker. Hij benadrukt dat dat een "moeilijke beslissing" was voor president Biden, maar wel een die hij moest nemen.
