Ombudsman: Ongehoord Nederland schond opnieuw journalistieke codes
Ongehoord Nederland (ON!) heeft opnieuw de Journalistieke Code geschonden van de NPO, onder meer op het gebied van betrouwbaarheid. Dat concludeert NPO-ombudsman Margo Smit in een nieuw onderzoek naar de aspirant-omroep.
Eerder dit jaar kwam de ombudsman al tot dezelfde conclusie. De omroep geeft volgens Smit nog steeds ruimte aan informatie die aantoonbaar onjuist is, terwijl de Journalistieke Code, die ON! ook heeft onderschreven, bepaalt dat informatie betrouwbaar en gecheckt moet zijn.
Aanleiding voor het onderzoek was een omstreden uitzending van actualiteitenprogramma Ongehoord Nieuws op 15 september 2022. Daarin toonde ON! willekeurige beelden van zwarte mensen die witte mensen in elkaar slaan. Presentator Raisa Blommestijn gebruikte het n-woord, en zei "dat dit soort filmpjes op grote schaal worden gedeeld op internet".
Journalistiek niet correct
De ombudsman ontving daarop 1829 mails, waaronder 1769 klachten. "Afzenders klaagden het meest over discriminatie en daarnaast over onjuiste inhoud, taalgebruik, objectiviteit en schokkende beelden", staat in het rapport.
De ombudsman onderzocht de klachten en concludeert dat de makers van het programma niet correct journalistiek hebben gehandeld, onder meer omdat zij de beelden in een onjuiste context hebben gebruikt.
Of er ook sprake was van discriminatie en racisme kan de ombudsman niet beoordelen op grond van de Journalistieke Code, staat in het rapport. Wel verwijst ze naar Artikel 1 van de grondwet: "De Journalistieke Code gaat ervan uit dat journalisten bij de publieke omroepen zich aan de wet houden."
Over het gebruik van het n-woord zegt de Code dus niets. "In elk geval zegt de toezichthouder op discriminatie, het College voor de Rechten van de Mens, dat dat woord een discriminerend woord is", concludeert ombudsman Smit.
Patroon van delen van onjuiste info
Ze spreekt verder van een "patroon van het delen van aantoonbaar onjuiste informatie", zeker als het in de uitzendingen van Ongehoord Nieuws gaat over thema's als stikstof, gender, asielzoekers en coronamaatregelen. Zowel gasten als presentatoren verstrekken hierover incorrecte informatie, staat in het rapport.
Als een gast omstreden beweringen doet, moet een presentator daar op z'n minst vraagtekens bij zetten, aldus de ombudsman. Ook moet de omroep in zulke gevallen duidelijker maken dat het om een mening gaat.
In een reactie betwist ON! dat er sprake is van een patroon van onjuiste informatie. Het onderzoek van de ombudsman noemt de omroep verder "in veel gevallen eenzijdig, niet aantoonbaar en subjectief."
De omroep vecht ook aan dat er in het programma journalistieke codes zijn geschonden en waarschuwt dat "het geluid van de minderheid" wordt uitgesloten bij NPO. "De houding van de ombudsman druist naar ons inzicht in tegen de waarden van de Mediawet die een pluriform omroepbestel voorstaat."
Dit is het fragment uit de uitzending van Ongehoord Nieuws:
Rabin Baldewsingh, de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme, kreeg ook klachten binnen over de uitzending. De elf collega-omroepen keurden het item af in een gezamenlijke verklaring en kwalificeerden het als "onjournalistiek, onethisch en in strijd met de kernwaarden van de NPO." De NPO maakte toen het plan bekend om voor de tweede keer dit jaar een sanctie op te leggen aan ON!.
Na het eerste onderzoek kreeg ON! van de NPO een boete van ruim 93.000 euro. Als er een tweede sanctie volgt, kan de NPO bij staatssecretaris Uslu van Cultuur en Media een verzoek indienen om de vergunning van ON! in te trekken.
In het NPO Radio 1-programma Kunststof zei Uslu onlangs dat zij hoopt dat de NPO zo'n verzoek niet overhaast indient, omdat zij "helemaal niet gretig" is om in te grijpen. "Dat is het laatste middel, het laatste wat je wilt. Dat heeft zo veel impact op de democratie."
Staatssecretaris Uslu wil niet op de conclusies van de ombudsman reageren. "De bal ligt bij de NPO", zegt haar woordvoerder.
