Rechter mag overheid dwangsom blijven opleggen bij trage asielprocedure
De bestuursrechter mag de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) een dwangsom opleggen als de beoordeling van een asielaanvraag te lang duurt. Dat heeft de Raad van State bepaald. De tijdelijke wet die de dwangsom opschortte, voldoet niet, zegt de raad.
Sinds vorig jaar juli gold de 'Tijdelijke wet opschorting dwangsommen IND'. Die wet moest de kosten voor dwangsommen laten dalen, terwijl het kabinet en de IND de tijd kregen om orde op zaken te stellen.
Er spelen al jaren problemen bij de IND door te weinig personeel en te veel asielaanvragen. Daardoor ontstond er een grote achterstand bij het beoordelen van asielaanvragen. Het gevolg daarvan was dat er jaarlijks tientallen miljoenen uitgegeven moesten worden aan dwangsommen.
Verschillende dwangsommen
Volgens de hoogste bestuursrechter is het opschorten van de zogenoemde rechterlijke dwangsom in strijd met het Europees recht. De bestuurlijke dwangsom, die de IND bij elk te laat asielbesluit moest betalen, is dat volgens de raad niet en blijft afgeschaft.
De rechter was al eerder kritisch over het schrappen van de dwangsom. Daardoor zou er geen stok meer achter de deur zijn om de IND alsnog snel een besluit te laten nemen. Dit voorjaar oordeelde de rechtbank al dat het afschaffen van de rechterlijke dwangsom onterecht was. De hoogste bestuursrechter bevestigt dat oordeel nu.
"Dit is een heel belangrijke uitspraak", zegt VluchtelingenWerk Nederland. "Het is belangrijker dan ooit dat er een stok achter de deur is voor de overheid om zich aan de wettelijke termijnen te houden. Een snelle asielprocedure is goed voor zowel vluchtelingen als de samenleving, daar zou geen stok achter de deur voor nodig moeten zijn. Helaas is het tegendeel waar."
Volgens de raad is de dwangsom daarnaast ook belangrijk "voor de rechtszekerheid en het vertrouwen in de overheid dat de staatssecretaris op tijd beslist op asielaanvragen".
'IND loopt achter feiten aan'
VluchtelingenWerk Nederland vindt het logisch dat de rechter niet akkoord gaat met het afschaffen van de dwangsom. "De asielprocedure kent zeer redelijke beslistermijnen die in een situatie van overmacht verlengd kunnen worden. De IND kan en moet in staat worden gesteld om zich hieraan te houden."
Zo kan het kabinet dwangsommen voorkomen door de IND structureel te financieren, zegt VluchtelingenWerk. "Nu schommelt de financiering van de IND mee met het verwachte aantal asielzoekers. Daardoor loopt de dienst continu achter de feiten aan."
De stichting plaatste naar eigen zeggen al direct vraagtekens bij het afschaffen van de dwangsommen. "Helaas past deze uitspraak in een trend die we al langer zien. Het kabinet maakt er een gewoonte van om waarschuwingen in de wind te slaan en de problemen vervolgens op te lossen met maatregelen die helemaal niet mogen. Dit zien we bijvoorbeeld ook bij de maatregel die de gezinshereniging van vluchtelingen opzettelijk vertraagt."
