D66: uitzondering uit wet om verbod op politieke partij makkelijker te maken
Als het aan D66 ligt, wordt het voor het Openbaar Ministerie makkelijker om een politieke partij te verbieden wanneer die de rechtsstaat ernstig ontwricht. Het wetsartikel waarmee nu onder meer criminele motorbendes worden verboden, moet ook gaan gelden voor politieke partijen.
In dat artikel uit het Burgerlijk Wetboek zijn politieke partijen nu uitgezonderd. Die uitzondering moet verdwijnen, zegt D66-fractievoorzitter Jan Paternotte. "Wij zeggen: het kan niet zo zijn dat we in deze tijd, waarin je ziet dat de democratie overal onder druk staat, zeggen dat de rechtsstaat ondermijnen niet mag, behalve als je een politieke partij bent."
In huidige wetgeving is het in theorie al mogelijk om een partij te verbieden. Dat kan als die in strijd is met de openbare orde. D66 wil dat de gronden waarop andere verenigingen nu al verboden kunnen worden, ook gaan gelden voor partijen zodat het OM makkelijker die stap kan zetten.
Het kabinet werkt al aan een aparte wet voor de politieke partijen, waarin ook een eventueel verbod geregeld moet worden, en zal voor het einde van dit jaar met een voorstel komen. Maar Paternotte wil niet wachten tot die wet wordt ingevoerd. "Dat duurt nog wel anderhalf jaar, terwijl we zien dat de radicalisering bij sommige partijen in Nederland hard gaat."
Forum
Hij doelt daarmee vooral op Forum voor Democratie. "Daar is de laatste tijd heel veel gezegd. Van: we willen de regering omverwerpen tot: geweld is mooi, want dat kan dingen veranderen. Dat moeten we serieus nemen. Democratie is te mooi om niet te beschermen."
Afgelopen zondag ontstond ophef over uitspraken van Forum-Kamerlid Gideon van Meijeren. Die riep mensen op om op te trekken naar de Tweede Kamer en daar net zo lang te blijven totdat de regering opstapt. Hij sloot niet uit dat daarbij slachtoffers zouden vallen.
Paternotte vindt dat erg lijken op wat er in januari 2021 in de VS gebeurde, toen president Trump zijn aanhangers ophitste om het Capitool te bestormen. Daarbij kwamen vijf mensen om het leven.
Verschillende politici, onder wie premier Rutte, minister Yesilgöz van Justitie en fractievoorzitters van andere partijen spraken hun afschuw uit over die uitlatingen van Van Meijeren. Het OM bekijkt of ze strafbaar zijn. De discussie over de mogelijkheid van het verbieden van partijen die de democratie ondermijnen laaide erdoor op.
Of Forum daadwerkelijk verboden moet worden, laat Paternotte over aan het OM. "Nu kunnen ze die afweging niet maken, simpelweg omdat er een uitzondering geldt voor politieke partijen. Die moet van tafel."
De regeringspartij sluit zich daarmee aan bij de Leidse hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans. Die zei vorige maand al dat ministers "met een druk op de knop" een verbod op politieke partijen dichterbij kan brengen.
Is een verbod wel democratisch?
Toch is het de vraag of het wel zo democratisch is om een politieke partij te verbieden. De D66-fractievoorzitter vindt van wel: volgens hem kan de mogelijkheid van zo'n verbod juist de democratie beschermen.
"De democratie is kwetsbaar. Daarbinnen kan iedereen opereren, ook partijen die ervanaf willen. Maar dat is wat ons anders maakt dan Rusland en China, waar geen oppositie is. Juist daarom moeten we de democratie beschermen. En dus in staat zijn maatregelen te nemen tegen organisaties die de rechtsstaat ondermijnen."
Ook het bezwaar dat partijen dan verboden gaan worden al naar gelang de politieke voorkeur van het moment gaat niet op, vindt Paternotte. "Zoiets gebeurt niet zomaar. En politieke partijen gaan er niet over, maar het OM."
Gisteravond, in het Kamerdebat over de justitiebegroting, kwam de roep om ontwrichtende politieke partijen sneller te verbieden ook aan de orde. Kamerlid Van Meijeren van Forum voor Democratie sprak zich er fel tegen uit. "Dictaturen verbieden politieke partijen", zei hij.
